Feminismi - hættuleg hugsjón eða ágætis hugmynd?

Hér á eftir koma pælingar sem sluppu milli fingra minna eftir að hafa lesið síðustu færslu bloggvinu minnar Hafrúnar, en þar spyr hún um markmið feminismans. Þá fór ég að velta fyrir mér hvað feminisminn væri, og áttaði mig á að ég hef yfirleitt skilið feminismann sem fína hugmynd; en sé síðan manneskjur nota feminismann sem hugsjón, og sé þá hættu á bakvið hugtakið. Þá fór ég að velta fyrir mér sambandinu á milli hugmynda og hugsjóna. 

Hugsjónir eru ekki ólíkar trúarbrögðum. Fólk lifir fyrir þær og deyr fyrir þær. Hugsjónir valda meira böli en hamingju. Hugmyhdir gefa fólki svigrúm til að anda að sér straumum og stefnum, og tíma til að íhuga málin. Hugsjónum er haldið á lofti í  vantrausti, en hugmyndum af trausti. Þú þarft að berjast fyrir hugsjón, en hugmyndir eru eða eru ekki til staðar í viðkomandi vitund.

Sumar hugsjónir eru fullar af lifandi gildum; en maður áttar sig á hverjar þessar hugsjónir eru þegar maður þarf að horfast í augu við hvað er verðmætast í lífinu. Oft eru fyllstu hugsjónirnar fjölskyldan og heimilið; eitthvað sem við getum höndlað og auðveldlega viðurkennt að við erum tilbúin að lifa og deyja fyrir - en það er nokkuð ljóst að þessi hugsjón hlýtur að vera göfug, nema þegar búið er að úrkynja fjölskylduhugtakið, eins og þegar um glæpafjölskyldur eða mafíur er að ræða. Aftur á móti er enginn tilbúinn til að deyja fyrir hugmyndina um fjölskyldu; enda eru hugmyndir til að auka skilning, og færa sjálfviljuga einstaklinga til verka, en ekki þræla sem fylgja hugsjónunum einum.

'Frelsið' getur verið hugsjón, en líka hugmynd. Sem hugsjón getur frelsishugtakið verið hættulegt, þar sem að það er notað til að koma hugmyndafræði eins hóps yfir á hugmyndafræði annars; þar sem að túlkun mín á frelsi getur verið gjörólík þinni túlkun. Einn túlkar frelsi sem tækifæri til athafna; en annar hugsar frelsi sem tækifæri til að takmarka athafnir annarra. Sé frelsishugtakið notað sem hugsjón er ljóst að árekstrar verða á hugmyndaheimum fólks og ein hugsjón frelsis nær yfirhöndinni yfir aðra hugsjón frelsis. Einn segir: ég vil að allir séu frjálsir til að kjósa. Annar segir: ég vil að allir séu frjálsir til að deyja fyrir Guð sinn. Enn annar segir: ég vil vera frjáls til að drepa alla sem eru mér ósammála. Hugmyndin um frelsi gerir þetta mál hins vegar bæði flókið og einfalt; hún segir okkur að við getum verið frjáls til að gera eitthvað eða frjáls frá einhverjum höftum. Það er aukaatriði hverjir þessir möguleikar og hindranir eru; aðalatriðið er að slíkt tengist öllu því sem skilgreint er sem frelsi.

'Réttlæti' getur líka snúist upp í sjúka hugsjón, en sem hugmynd er réttlæti mikilvægt. Að berjast fyrir réttlæti er ekki það sama og að ástunda réttlæti. Dæmi um réttlæti sem hugsjón er þegar fógeti hundeltir mann sem stelur sér brauði vegna hungurs, eða lögregluþjónar sem í leyni reyna að nappa ökkuþóra á götum borgarinnar, en ef viðkomandi hefðu hugmyndina um réttlæti að leiðarljósi gætu þeir auðveldlega gert sér grein fyrir að það er ranglátara að handsama mann fyrir að stela sér brauðbita heldur en fyrir manninn að stela brauðbitanum, og einnig er ranglátara fyrir lögregluna að setja gildrur fyrir fólk og liggja í leyni heldur en að gera sig eins sýnilega í umferðinni og mögulegt er.

Þannig að í raun ber að varast hugsjónir. Það er spurning hvort að hugsjónir séu í raun hugmyndir sem færðar hafa verið yfir í veruleikann, og við það verði þær sjálfkrafa skakkar og skældar; rétt eins og barn sem reynir að teikna fullkominn hring, eða maður sem reynir að sjá sitt eigið sjálf í spegli.

Hver er hugsjónin um feminisma? Er hann sá að konur fái að ráða öllu? Er hann sá að konur og karlar hafi jafnan rétt og jafna möguleika? Er hann sá að konur fái að kúga karla eins og karlar hafa kúgað konur? Getur verið að ef feminismahugsjónin (hver sem hún í raun og veru er) verði að veruleika, spretti fram gagnaflið karlismi, sem verður síðan beitt til að útrýma feministahugsjóninni og til að kúga konur á ný?

Hugmyndin um feminisma finnst mér góð, hugsjónin varasöm. Hugmyndin kallar á umhugsun og mat á aðstæðum, hún er ákall á samviskuna. Hugsjónin er krafa um að eitthvað sé gert, hvort sem að það er réttlátt eða ekki. Það þarf aðeins að vera réttlætanlegt í samræmi við hugsjónina. Það er ekki nóg.

Að lokum, nokkrar spurningar.

1. Eru hugsjónir efni, en hugmyndir form?
2. Eru allar hugsjónir afbökun af hugmyndum?
3. Geta hugsjónir tekið á sig form? 
   
4. Er til dæmi um hugsjón sem er göfug frá öllum hliðum?
5. Er farsælt samspil hugsjóna og hugmynda mögulegt?
6. Eru allar hugsjónir sem afneita öðrum hliðum málsins fordómar?
7. Eru fordómar byggðir á hugsjónum?
8. Hvernig tengjast hugsjónir þrjósku annars vegar og gagnrýnni hugsun hins vegar?
9. Getur heilbrigð skynsemi verið hugsjón?
   

20 bestu bíólögin: 10. sæti, Wonderful World - Witness, 1985

Harrison Ford átti árin 1977-1994. Hann festi sig í sessi sem Han Solo í Star Wars árið 1977, gerði Indiana Jones að ódauðlegri kvikmyndahetju og fór inn á James Bond svæðið með hlutverki Jack Ryan. Eftir 1994 fór að halla undan fæti, smellirnir urðu færri, auk þess að hlutverk hans urðu flatari og leikur hans stöðugt verri. Spurning hvort að honum takist að taka Stallone á þetta og rífa sig upp með Indiana Jones 4 sem kemur út á næsta ári.

Eitt hans besta hlutverk, fyrir utan Han Solo (sem hann lék ekkert sérlega vel) og Indiana Jones (sem hann lék eins og hetja) var að mínu mati sem lögreglumaðurinn John Book í Witness, eftir ástralska snillinginn Peter Weir. Ford var tilnefndur til óskarsverðlauna fyrir hlutverk sitt, en vann ekki.

Myndin byrjar á því að ungur Amish drengur verður vitni að morði inni á almenningssalerni. Hann sér morðingjann, og ákveðið er að drengurinn muni bera vitni. John Book á að vernda drenginn, en það gengur ekki betur en svo að glæpamennirnir ná að særa hann illilega, en hann, drengurinn og móðir drengsins sleppa undan með naumindum. Þau fara heim til hennar, en hún býr í Amish þorpi, þar sem trúflokkurinn hefur hafnað nútímatækni og lifir sínu lífi á friðsælan máta.  John Book verður hrifinn af lífi Amish fólksins en áttar sig á að hann er alltof ólíkur þeim til að geta búið með þeim í sátt og samlyndi.

Hann verður ástfanginn af Rachel (Kelly McGillis), móður drengsins og ekkju - og ástarævintýrið hefst einmitt þegar útvarpstæki fer í gang og með laginu Wonderful World ryðst heimur Book inn í hlöðu Amish fólksins.

Witness er stórgóð mynd og Wonderful World spilar lykilatriði í henni.

 

10. sæti, Wonderful World - Witness, 1985

11. sæti, Bohemian Rhapsody - Wayne’s World, 1992

12. sæti, Summer Nights - Grease, 1978

13. sæti, Raindrops Keep Fallin' On My Head - Butch Cassidy and the Sundance Kid, 1969 

14. sæti, Twist and Shout - Ferris Bueller’s Day Off, 1986

15. sæti, "Supercalifragilisticexpialidocious" - Mary Poppins, 1964

16. sæti, Puttin' On The Ritz - Young Frankenstein, 1974 

17. sæti, Footloose - Footloose, 1984

18. sæti, Hakuna Matata - The Lion King, 1994,

19. sæti: Rawhyde úr Blues Brothers, 1980

20. sæti: Old Time Rock and Roll  úr Risky Business, 1983

Góða skemmtun! 

You Will Never Walk Alone: Liverpool - A.C. Milan (upphitun fyrir kvöldið)

Ljóst er að leikurinn sem Liverpool og A.C. Milan spiluðu fyrir tveimur árum hefur áunnið sér sess sem klassískur knattspyrnuleikur. Ég hef engan sérstakan áhuga á fótbolta, en ber samt ákveðnar tilfinningar til Liverpool - sérstaklega vegna frábærra stuðningsmanna og andrúmsloftsins í kringum liðið. Ég sá úrslitaleikinn fyrir tveimur árum þar sem ég var staddur í Mexíkó, og þá var oft öskrað: 

"Gooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooool!"

Þessi leikur var endursýndur oft á dag á flestum sjónvarpsstöðvum í Mexíkó alla vikuna. 

Þetta blogg er sérstaklega tileinkuð föður mínum og bróður, og Fabio vinnufélaga mínum - sem allir hafa verið harðir púlarar frá barnsaldri og verða mættir í stofuna með trefilinn í kvöld.

Þetta verður spennandi upplifun, sama hvernig fer. 10 mínútna inngangur sérstaklega gerður fyrir leikinn í Aþenu sem leikinn verður í kvöld.

 2005 Champions League Final - AC Milan vs Liverpool FC:

Vegurinn til Aþenu:

Og að sjálfsögðu:

You will never walk alone: