Heimilin knúin til að afskrifa 58 milljarða hjá bankastofnunum í dag?

Enn virðist ætlunin að dýpka kreppuna hjá heimilum landsmanna. 33 milljarðar afskrifaðir hjá Íbúðalánasjóði. 25 milljarðar afskrifaðir hjá bönkunum vegna innlánatrygginga.

Hvaðan kemur þessi peningur?

Jú. Almenningur borgar. 

Hvað um skuldug heimili sem kljást við forsendubrest, sum hver í örvæntingu?

Þeim virðist mega blæða út. Þau skulu borga meira á meðan kröfuhafar græða meira.

Hvar er skjaldborgin?

Fjáraukalög hækka um 58 milljarða vegna lánastofnana

Árásin á Marinó: Viljum við búa við þægilegt ranglæti frekar en óþægilegt réttlæti?

Bankar rændir innanfrá. Afleiðingin flókin: þeir komust undan með allt ránsféð og skildu bankana eftir sem rjúkandi rúst. Misvitrir ráðamenn hymdu yfir glæpinn og létu eins og ekkert hafði gerst með því að tryggja innistöðu á öllum reikningum bankanna. Þetta þýddi að þeir fáu sem áttu marga milljarða inni á reikningum fengu þennan pening tryggðan. Þar sem bankarnir voru gjaldþrota þurfti að finna pening til að borga þessum einstaklingum og stofnunum til baka, og ekki bara það, heldur með vöxtum, enda voru þetta verðtryggðir reikningar.

Þjóðin hefur þurft að borga þennan reikning. Flestir þegnar landsins hafa þegar kynnst hækkandi sköttum og verðlagi, minni tækifærum til atvinnu,  tapað peningum; en engir jafn miklu og þeir sem fjárfestu í húsnæði fyrir sjálfa sig og fjölskyldu sína og tóku lán til að fjármagna kaupin. Það segir sig sjálft að fólk sem fjárfestir í húsnæði gerir það yfirleitt að vel íhuguðu máli, fer í greiðslumat og veit að það þarf að vinna af heilindum til að endar nái saman, jafnvel í einhverja áratugi, og þetta fólk ætlaði sér að gera það.

En síðan kemur í ljós að helsta leiðin til að borga reikningshöfum til baka er með því að hækka þessi húsnæðislán og höfuðstóla þeirra - stökkbreyta þeim - og hverjum hugsandi manni er ljóst hversu ósanngjarnt er að þessi hópur fólks, sem hefur tekið lán fyrir húsnæði, er fólkið sem þarf að standa undir tryggum greiðslum og vöxtum á bankareikninga.  Því miður virðist ekki nógu mikið af hugsandi fólki á Íslandi.

Marinó G. Njálsson áttaði sig strax á þessu ranglæti og tók þátt í stofnun Hagsmunasamtaka heimilanna, félagasamtökum sem spruttu upp úr þessari þörf, félagasamtökum sem hafa engan rekstrargrundvöll annan en málefnið, enda stunda stjórnarmenn störf sín í sjálfboðaliðsvinnu. Þeir eru ekki að fá laun eins og "andstæðingar" þeirra: þingmenn, forstjórar lífeyrissjóða, verkalýðs(ekki)leiðtogar, útrásarvíkingar og fleiri.

Marinó hefur ekki lagst á hnén, heldur staðið traustur í báðar fætur með góðan félagsskap sem bakland og bogað í burtu af elju og réttsýni bæði þeirri þoku sem stjórnvöld hafa stöðugt kallað fram til að blinda þegna þessa lands. Hann hefur gert þetta með gagnrýnni hugsun. Spurt þegar hlutir eru óljósir. Kannað heimildir. Hugsað. Reiknað út. Og síðast en ekki síst skrifað og tjáð sig um niðurstöður sínar.

Nú er ráðist á fjölskyldu hans og árásin réttlætt með því að segja hann opinbera persónu. Eru semsagt allir þeir sem tjá sig á bloggi og tekið er viðtal við í fjölmiðlum allt í einu opinberar persónur og fjölskyldur þeirra orðnar að réttmætu skotmarki? Verðurðu opinber persóna ef þú skráir þig í félagasamtök sem berst fyrir sameiginlegu markmiði? Er ekki nóg að Marinó hefur skýrt á eigin bloggi hver hans eigin staða er? Þarf virkilega að ráðast gegn eiginkonu hans og börnum líka?

Það var rétt hjá Marinó að skrá sig úr Hagsmunasamtökum heimilanna til að verja eigin fjölskyldu, enda sýnir það þann þrýsting sem heiðarleg vinnubrögð verða fyrir þegar ranglæti er blessað af stjórnvöldum í samfélaginu. Það sýnir líka að hann markmið hans og viðmið hafa ekki breyst.

Athugið að þetta er maður sem fær ekki eina einustu krónu fyrir vinnu sína. Hann er að berjast til að vernda heimili sitt og fjölskyldu, og í leiðinni öll þau heimili og fjölskyldur sem lent hafa í sama ranglæti eftir hrun; og aðeins skynjað skilningsleysi frá flestum þeim sem ekki eru í sams konar stöðu, fólkinu sem þegar hefur greitt sín háu laun og laust er úr klóm slíkra fjárfestinga - sem einkennir að sjálfsögðu flesta þá sem standa gegn þeim hugmyndum að finna réttláta lausn og lagfæra ranglætið - þar sem að slíkar lausnir geta komið þeim sjálfum í vanda. 

Hugsaðu þér gildismatið: frekar að verja eigin hag umfram hag heildarinnar og láta eins og þessi fórnarlömb hrunsins eigi þetta skilið, og jafnvel að þau séu ekki til. Það er ljóst að verði ranglætið leiðrétt mun það kosta þjóðina mikið, en það þýðir líka að fólk horfist í augu við það sem þurfi að gera til að reka réttlátt samfélag. Það verður hins vegar margfalt dýrara að láta ranglæti líðast.

Viljum við búa við þægilegt ranglæti frekar en óþægilegt réttlæti?

Hugsarðu alltof mikið?

Þessa dagana er ég að velta fyrir mér hvernig við hugsum og bloggum, og er að tengja það saman við vangaveltur sem spretta við lestur Camus, Sartre, Kafka og Kierkegaard. Síðustu færslur hafa sprottið að mestu úr slíkum tilvistarpælingum. Skiljanlega átta sig ekki allir á hvað ég hef verið að pæla en markmiðið með færslum mínum á þessu bloggi hefur einatt verið gert til þess að læra aðeins meira um heiminn, deila með samferðarfólki mínu því sem leitar á mig, og finna leiðir til að finna ný sjónarhorn, nýjar spurningar og vonandi einhver svör.

Í dag stóð ég samtímis þrjár klukkustundir í rigningu fyrir utan strætóskýli. Á meðan velti ég eftirfarandi spurningum fyrir mér:

1. Hvort ætli sé verra, að hugsa alltof mikið eða hugsa alltof lítið?
2. Hvernig áhrif hafa hugsanir á tilfinningar okkar?
3. Líður okkur betur ef við hugsum "fallegar" hugsanir og verr ef við hugsum "ljótar" hugsanir?
4. Hvernig væri líf manneskju sem hugsaði ekki neitt, en leitaði bara í þægindi?
5. Hvernig væri líf manneskju sem hugsaði alltof mikið, og er sama um þægindi?
6. Eru hugsanir okkar og tilfinningar óaðskiljanleg heild?
7. Hvernig er gremja sem tilfinning ólík sársauka?
8. Verður sá sem hugsar of lítið auðveldlega að fórnarlambi ríkjandi hugmynda með því að fylgja þeim blint eftir?
9. Verður sá sem hugsar of mikið auðveldlega að fórnarlambi eigin takmarkana og dæmdur til að blekkja sjálfan sig?
10. Er munur á að hugsa lítið og að hugsa illa? 
11. Er munur á að hugsa mikið og að hugsa vel?

Mér fannst gefandi að velta þessum spurningum fyrir mér og vildi deila þeim með varðhundum bloggsins míns.

Ég fann svör við öllum þessum spurningum, en er viss um að þau svör eru sjálfsagt ólík þeim svörum sem þú finnur. Að spyrja gefur stundum meira en að svara.

Af hverju eru varðhundar vantrúar svona reiðir?

Ofbeldi birtist í ólíku formi.

Fyrr á öldum þótti sjálfsagt að karlmaður réði algjörlega yfir konu sinni á heimilinu. Í dag kallast slíkt heimilisofbeldi. Áður fyrr gátu kennarar agað nemendur sína með líkamlegum refsingum. Í dag kallast slíkt ofbeldi. Áður fyrr fengu konur ekki að kjósa. Í dag myndum við kalla það ranglæti, og hugsanlega ofbeldi.

Í dag þegar einhver bloggari vogar sér að nota hugtakið "trúarbrögð" í fyrirsögn, getur sá hinn sami átt von á miklum straumi athugasemda frá varðhundum vantrúar sem láta eins og á þá hafi verið ráðist og verið sé að vaða yfir þá með skítugum skóm. Þessir varðhundar eru yfirleitt ekki kurteisir og blindir á önnur sjónarhorn en sín eigin, þó að þeir séu duglegir að spyrja lokaðra spurninga, sem gerðar eru til að leiða ímyndaða andstæðinga í einhvers konar gildru.

Sumir þeirra eru þó heiðarlegir og kraftmiklir einstaklingar, en eru svo blindaðir í einhvers konar reiði og heift, að það er erfitt að hafa skýr samskipti við þá. 

Það sem ég á erfitt með að skilja er hvaðan öll þessi heift sprettur. Kemur hún undan djúpstæðum vonbrigðum vegna þess að þeir höfðu einhverjar annarlegar væntingar til trúarbragða sem síðan reyndust ekki á rökum reistar? Hafa viðkomandi einstaklingar orðið fyrir einhvers konar ofbeldi af hendi trúarbragða? Gera þeir ekki greinarmun á trúarbrögðum og stofnunum trúarbragða?

Ég upplifi dónalegt orðbragð sem tjáningu á reiði. Kannski er það bara einhver misskilningur hjá mér, sem væri ágætt að fá leiðréttan.

Gaman væri að heyra hvað varðhundum vantrúar finnst um þetta mál. Eins og áður er ég svolítið upptekinn við aðra hluti í dag, en mun lesa allar athugasemdir, án þess að ég geti lofað að svara þeim öllum.

 

Þetta byrjaði allt hérna: Eftir þjóðfund: Vill þjóðin öflugri kirkju til að styrkja siðgæðið? (svarið virðist vera nei) og hélt svo áfram með þessum tveimur greinum og tugum athugasemda:

• Á að banna trúarbrögð í skólum? (svarið virðist vera nei, en að banna skuli trúboð í skólum)
  
• Hvað er eiginlega að þessum varðhundum vantrúar? (þeir virðast hata þá sem eru trúaðir, en ég skil ekki af hverju, og því bæti ég við þessum nýju vangaveltum)

 

Hvað er eiginlega að þessum varðhundum vantrúar?

Um daginn túlkaði ég  hugtakið "siðgæði" sem trúarhugtak.

Athugasemdakerfið tók kipp. Fjöldi athugasemda var svo mikill að ég treysti mér ekki til að svara þeim öllum, enda ber mér engin skylda til þess og er þar að auki frekar upptekinn við störf mín.

En þegar menn sem telja sig fulltrúaða trúlausra Íslendinga ásaka bloggara um óheiðarleika fyrir að velta hlutunum fyrir sér, krefjast þess að vita hver trúarleg afstaða bloggarans er, og krefjast svara við spurningum sínum eins og bloggarinn sé eitthvað yfirvald á launum; þá get ég ekki annað en velt fyrir mér hvort þessir menn, hefðu þeir völd, myndu vilja ritskoða allt sem þeir eru ósammála, strika út óþægilegar hugmyndir og helst henda tjáningarfrelsinu í eitthvað verra en fangelsi og murka úr því líftóruna.

Ég hef unnið mér til sakar að sýna bæði trúuðum og trúlausum, sem og þeim sem eru þarna einhvers staðar á milli, umburðarlyndi. Þessi glæpur virðist vera það alvarlegur í augum sumra einstaklinga að hann sé verðugur að minnsta kosti klukkustundar hömrun á lyklaborð og mörgum smellum á "Birta".

Þessir blessuðu varðhundar virðast blindir á þann stóra sannleik að ekki allt fólk er með þeirra eigin gleraugu á nefinu eða útsýni yfir herbergi þeirra og tölvuskjá. Sumir virðast vera svona rándýr í eðli sínu sem þola ekkert öðruvísi en þann heim sem þeir sjálfir vilja búa í. Og þeim er sama hvað öðrum finnst, og móðgast jafnvel sé fólk ósammála þeim á forsendum sem eiga meira við trú en rök að styðjast. Þeir fatta ekki að bakvið hinstu rökin hlýtur að vera einhver óskynsamleg skoðun, einhver trú. Þeir eru jafnvel blindir á sína eigin trú og halda að hún sé ekki til.

Þessi ofsi sem einkennir sumar athugasemdirnar eru fyrirtaks dæmi um hvernig samræður ættu alls ekki að fara fram. Þetta er sams konar hegðun og ég hef gagnrýnt í umræðuhefð stjórnmálamanna. Þeir ryðjast fram fyrir alla og þola ekki þegar einhver er ósammála eða skilur tilveruna á annan hátt. Þessir menn hafa þotið fram á ritvöllinn og gert skurk á flestum bloggsíðum þar sem, án þess að hafa lesið hvert einasta rit trúarbragða eða trúleysis um þessi mál, einhver vogar sér að minnast á "trúarbrögð". Fyrir vikið hlýtur hinn þögli meirihluti að stækka, en það er þetta venjulega og skynsama fólk sem nennir ekki að bendla sig við svona rugl.

Þessir tveir menn eru að vinna málefninu "vantrú" mikinn skaða með sínu framferði, og stundum grunar mig að þeir hljóti að vera útsendarar einhvers trúfélags sem vill gera lítið úr þeim sem ekki trúa. Þeir misreikna sjálfa sig svo hrikalega að þeir eru að tryggja samúð trúlausra með trúuðum.

Hafirðu áhuga á að kíkja á þessar furðulegu athugasemdir og bera þær saman við mínar sakleysislegu vangaveltur, er þér velkomið að kíkja í heimsókn á hinar síðurnar, Eftir þjóðfund: Vill þjóðin öflugri kirkju til að styrkja siðgæðið? og Á að banna trúarbrögð í skólum?

Þessi varðhundahegðun hlýtur að eiga sér rætur í einhverjum djúpstæðum sálrænum vandamálum. Mikið vildi ég heyra skoðanir þeirra Freud og Jung á þessum ofsafengnu lyklaborðsvörgum. Sjálfsagt yrði ég samt engu nær.

 

Á að banna trúarbrögð í skólum?

Trúfrelsi snýst ekki bara um að mega vera trúlaus í friði fyrir áreiti. Trúfrelsi snýst líka um að mega vera trúaður í friði fyrir áreiti. Kristni og ásatrú eru sjálfsagt þau trúarbrögð sem ríkt hafa á Íslandi frá öræfi alda, og vissulega sanngjarnt að gera þeim öllum jafnt undir höfði. Ef út í bönn er farið, þá væri alveg eins hægt að banna stærðfræði þar sem að sú grein er ekki byggð á öðru en ímynduðum tölum.

Það er ótrúlegt að þurfi að ræða þetta á tímum þegar margt fólk er í neyð og hjálpar þurfi. En sjálfsagt er eitthvað samhengi þarna á milli. Þeir sögðu einhverjir gamlir spekingar að samband væri á milli ræktun trúarbragða og trausts í samfélagi, að án trúarbragða ríkti upplausn og efi - og þá sama hver trúin er. Rétt eins og lýðræðið, er formið mikilvægara en innihaldið.

Allra best væri að hefja kennslu í gagnrýnni hugsun, siðfræði og heimspeki í skólum, en athugið að í þeim greinum er ekki reynt að troða gildum upp á fólk, heldur miðað að því að fólk skilji hvað í gildunum búi. Gildin koma frá fólkinu sjálfu, og með greiningu rökfræðinnar og með góðum samskiptum er hægt að kryfja af dýpt hin ólíku gildi, og reyna að átta sig á heildarmyndunum þeim að baki. Aftur á móti liggur djúpur vandi í þeirri tilhneigingu kennara til að "fræða" börn um sín eigin gildi umfram önnur. 

Það þarf ekki að banna eitt eða neitt. Hins vegar þarf að móta skólastefnu betur. Bæta stöðu og laun kennara, endurnýja námsgögn barna, setja metnað í menntun. Ég hef atvinnu af þessu í dag og líkar það vel. Því miður hefur reynst afar erfitt að finna leiðir fyrir slíkar hugmyndir á Íslandi, þar sem nám fór að snúast um að komast á endastöð sem fyrst til að komast í háskólanám sem fyrst til að komast út á atvinnumarkað sem fyrst til að græða sem mest sem allrafyrst, í stað þess að nema staðar í skjóli og virða heiminn og mannlífið aðeins fyrir sér.

Eftir þjóðfund: Vill þjóðin öflugri kirkju til að styrkja siðgæðið? (Myndbönd)

 

 

Pælingar

Siðgæði er ekki það sama og siðferði, þar sem að siðgæði er gildishlaðið hugtak, en siðferði er það ekki. Siðgæði ber merki um áhuga fyrir að setja siðferðilega mælikvarða og fylgja þeim eftir, en siðferði fjallar um að hver og einn rannsaki stöðugt eigin siðferði og beiti skynsemi til að öðlast það.

Það lítur út fyrir að þjóðfundur sé að kalla eftir trúaðra samfélagi, að þarna sé þjóðkirkjunni gefið tækifæri til að rétta hjálparhönd, að fólk sé búið að fá leið á stöðugu áreiti þeirra sem vilja aðskilja ríki og kirkju, að fólk hafi andstyggð á þeirri sundrungu, ósamstöðu og spillingu sem virðist einkenna nútímasamfélagið á Íslandi.

Ég skil vel ef fólk vill gera auknar kröfur á siðgæði í íslensku þjóðfélagi, en er samt engan veginn sannfærður um að rétta leiðin sé að hverfa aftur í aldnar kreddur. Þarna gætu enn og aftur sprottið upp átök á milli þeirra sem vilja fylgja siðferðislegum viðmiðum kristninnar strangt eftir án þess að gefa vafa nokkuð svigrúm, og hins vegar þeirra sem vilja að hver og ein manneskja leiti svara á eigin forsendum. Þetta gæti verið nýtt upphaf hinna stöðugu átaka milli vísinda og trúarbragða, milli frelsi einstaklingsins og skyldu hans, milli sannleika og trúar.

Mig grunar að ákall um siðgæði komi til vegna hinnar augljósu spillingar, fjársvikagjörninga og hneykslunarmála sem hafa dregið þjóðina niður í svaðið, og að eitthvað vanti til að hífa þjóðina upp úr kviksyndinu, kannski einhvern þjóðarkarakter, kannski einhverja hetju.

Ég efast um að fólkið hafi haft kristilegt siðferði kirkjunnar ofarlega í huga, en spái því að kirkjan muni túlka þessa niðurstöðu sem eldsneyti í baráttu hinnar kristnu þjóðar gegn vantrú.

 

Óformleg rannsókn

Ég leitaði að orðinu "siðgæði" með Google til að átta mig betur á viðteknum skilningi hugtaksins. Efstu 10 niðurstöðurnar voru þannig (endurtekningar fjarlægðar):

 

1. Tvöfalt Siðgæði (Lag eftir PS&CO / Big Nose Band)
2. Youtube: Hvað er þjóðkirkjan? Siðgæði
3. Youtube: Guðni Ágústsson og kristilegt siðgæði (skilaboð: standa vörð um kirkjuna)
   
4. Kristilegt siðgæði | Efst í huga (Blogg eftir Kristjönu Bjarnadóttur)
5. Siðgæði - Trúin og lífið (Grein eftir Karl Sigurbjörnsson, biskup)
6. Freedomfries » Siðgæði (Samansafn greina um kynferðislegt ofbeldi í Bandaríkjunum)
7. Tvöfalt siðgæði gagnvart kennitöluflakki (Af Fuglahvísli á AMX)
8. Tvöfalt siðgæði alkans. ÞAÐ ER TIL LAUSN (Blogg um alkóhólisma)
9. Sigga Dögg » tvöfalt siðgæði (Bloggað um strippdans)
10. Siðmennt » Er kristilegt siðgæði ekki lengur til? (Grein um tilvistarkreppu kristilegs siðgæðis)

 

Samkvæmt þessum niðurstöðum helstu leitarvélar heims, þá virðist fólk tengja hugtakið siðgæði við kristna trú, kynferðislega vafasama hegðun og hentistefnu.

 

Þjóðfundur

 Samkvæmt frétt Eyjunnar um þjóðfund voru þetta helstu niðurstöðurnar:

• Siðgæði
• Mannréttindi
• Valddreifing ábyrgð og gagnsæi
• Lýðræði
• Náttúra Íslands vernd og nýting
• Réttlæti velferð og jöfnuður
• Friður og alþjóðasamvinna
• Land og þjóð

 

Myndbönd um siðgæði:

Hvaðan kemur öll þessi grimmd? (Myndband)

Ég hef verið að hugsa.

Síðustu árin hafa margir bloggtímar farið í að greina hið íslenska ástand. Á þessu bloggi, snemma árs 2008, grunaði mig að verið væri að stela úr bönkum innanfrá og að slík hegðun gæti ekki endað öðruvísi en með ósköpum. 

Það gerðist.

Svo hélt tíminn áfram að líða. 

Enn heldur ránið áfram þó að allar viðvörunarbjöllur séu löngu farnar í gang, löggan mætt á svæðið, jafnvel búið að rýma bankana og hugsanlega selja þá aftur í hendur þeirra sem rændu þeim upphaflega. Það getur enginn vitað vegna bankaleyndar.

Í síðustu færslu rökstuddi ég að samkvæmt alþjóðlegri skilgreiningu á kommúnisma, þá er Ísland kommúnistaríki í dag. Sagan hefur sýnt okkur að kommúnismi er ekki vænlegur kostur til lengri tíma, því að manneskjur finna öryggi í eignum. Til dæmis húseignum. En kommúnismi reynir að svipta fólk slíkum eignum. Ekki á einum degi, heldur yfir lengri tíma. Það er ekki þægilegt ástand, enda brýtur það gegn þeirri grunnþörf manneskjunnar, að þurfa að eiga sér samastað, að eiga sér heimili.

Við skilgreinum okkur að vissu marki út frá eigum okkar. Séu þessar eigur minningar, metum við þær mikils. Allt sem tengir okkur við minningar okkar er okkur dýrmætt, því að í námunda við ákveðnar eigur vakna minningarnar aftur til lífsins, og við líka. Það er ómannúðlegt að svipta manneskju minningum sínum. Það er ómannúðlegt að svipta fjölskyldu heimili sínu. Sama hver stökkbreytt skuldin er í peningum talin, þá getur hún aldrei verið hærri en virðingin sem okkur er skylt að bera fyrir heiðarlegum manneskjum og heimilum þeirra.

Samt er manneskjan svo skrítin. Fólk getur verið grimmt við náunga sinn. Sérstaklega ef þeim er sagt að sýna grimmd af einhverjum sem hefur völd. Valdboðið er magnað fyrirbæri. Ef Steingrímur J. Sigfússon eða Jóhanna Sigurðardóttir, valdamestu manneskjur Íslands í dag, skipuðu almenningi að vera grimm og vond við annað fólk, þá má gera ráð fyrir að um 65% myndi hlíða skipuninni, sama hversu hryllilegar afleiðingar hún gæti haft fyrir hinn aðilann. 

Þú trúir mér kannski ekki? Hugsaðu um fólkið sem er að berjast gegn stökkbreyttum skuldum. Hugsaðu um fólkið sem hefur neyðst til að yfirgefa land sitt. Hugsaðu um fjölskyldurnar sem hafa sundrast. Og væri þér skipað að sína þessu fólki grimmd og miskunnarleysi, myndir þú gera það?

Þú hristir kannski höfuðið og segir jafnvel "aldrei nokkurn tíma í lífinu", en hin kalda staðreynd er sú að hægt er að fá meirihluta fólks til að gera óhugnanlega hluti.

Tilraun var gerð á 6. áratug 20. aldar, kennd við Milgram, þar sem ósköp venjulegri manneskju var gert að spyrja óséðan aðila í klefa spurninga. Ef svörin voru röng, gaf spyrjandinn svaranda raflost. Svarandinn sýndi skýr viðbrögð um sársauka á móti, sífellt af meiri þjáningu eftir því sem hann svaraði fleiri spurningum vitlaust, því styrkur rafstuðsins var sífellt aukinn milli spurninga, af spyrjandanum.

Ef spyrjandinn fékk bakþanka, þá var honum skipað að halda áfram. Spyrjandinn vissi ekki að sá sem sat fyrir svörum var leikari sem fékk í raun ekki raflost, heldur þóttist fá það. Niðurstaða rannsóknarinnar var sú að um 65% þátttakenda héldu áfram að kvelja manneskjuna með spurningum og raflosti sem gat dregið hina óséðu manneskju til dauða. Aðeins vegna þess að henni var sagt að gera þetta.

Mig grunar að þetta skýri af hverju fólk við heldur áfram að kvelja samlanda sína án þess að skilja afleiðingar gjörða sinna.

1. Erum við svoleiðis í dag?
2. Ert þú þannig mannvera?
3. Hvernig getur þú vitað hvað þú myndir gera?
4. Hvernig getur þú vitað hvað þú ert að gera öðrum með því að lifa lífinu eins og þú gerir í dag?
5. Ef þú vissir að líferni þitt skaðaði annað fólk, myndirðu hætta því?
6. Ef einhver segði þér að hafa ekki áhyggjur af þessu, myndirðu ekki frekar hlusta á þann sem segir þér ekki að hafa áhyggjur, heldur en þessa skjálfandi rödd sem við köllum samvisku?
7. Hvernig liði þér ef þú værir sviptur lifibrauði þínu og heimili, og sæir þau viðbrögð meirihluta almennings að þetta sé bara allt í lagi á meðan þau sjálf eru örugg?

Ríkir kommúnismi á Íslandi í dag?

Íslenska ríkisstjórnin hefur verið kennd við kommúnisma. Sumum finnst slíkt heiti réttlætanlegt, en aðrir telja það öfgakennt viðurnefni. Ég ákvað að fletta þessu upp í Britannica, alfræðiorðabók sem er viðurkennd fyrir áreiðanleika og nákvæmni. Þar er kommúnismi þannig skilgreindur: 

Kommúnismi, stjórnmála- og hagfræðiskoðun sem hefur það meginmarkmið að skipta út sjálfseignum og hagfræðikerfi sem miðar að gróða, fyrir hagkerfi þar sem samfélagið er eigandi og stjórnar framleiðslu (til dæmis á námum, orkuveitum og verksmiðjum) náttúruauðlinda samfélagsins. Þannig er kommúnismi ein gerð sósíalisma - sem nær lengra, samkvæmt þeim sem boða hann. Lengi hefur verið deilt um hver munurinn á sósíalisma og kommúnisma er, en greinarmunurinn liggur fyrst og fremst í fylgni kommúnisma við byltingarsósialisma Karl Marx. (Þýðing: HB)

Byltingarsósíalismi er það hugtak sem notað er þegar sósíalísk stjórnvöld komast til valda með byltingu, eins og búsáhaldabyltingunni.

Með þessa skilgreiningu í huga, vil ég spyrja hvort að á Íslandi sé kommúnistastjórn við völd? Ég ætla ekki að svara þessari spurningu sjálfur, enda er svarið augljóst. Þess í stað vil ég spyrja nokkurra lykilspurninga sem lesandi getur svarað til að móta eigin skoðun.

1. Hefur íslenska ríkið að meginmarkmiði að skipta út hagkerfi sem miðar af gróða fyrir nýtt hagkerfi?
2. Hefur íslenska ríkið áhuga á að skipta út sjálfseignum og koma þess í stað á ríkiseign? (Nýlegt dæmi af Eyjunni: Vilja hverfa frá sjálfseignarstefnu íbúða og tryggja félagslegt íbúðakerfi)
3. Vill ríkið koma á sameign náttúruauðlinda? (T.d. kvóti, orka, gróði til samfélagsins)
4. Komst núverandi ríki til valda gegnum byltingu?

Sé öllum þessum spurningum svarað játandi, þá er Ísland kommúnismaríki, sé farið eftir skilgreiningu alfræðiritsins Britannica.

Ég er þakklátur fyrir hverja athugasemd. Les þær allar. Get ekki lofað að svara öllum.

 

 

---

 

Af Britannica.com: 

communism, the political and economic doctrine that aims to replace private property and a profit-based economy with public ownership and communal control of at least the major means of production (e.g., mines, mills, and factories) and the natural resources of a society. Communism is thus a form of socialism—a higher and more advanced form, according to its advocates. Exactly how communism differs from socialism has long been a matter of debate, but the distinction rests largely on the communists’ adherence to the revolutionary socialism of Karl Marx.

 

Mynd:  Daily Telegraph

Eru ekki gagnrýnin hugsun og frelsi forsendur lýðræðisríkis?

Frelsi er grundvöllur mannréttinda og lýðræðis. Því er afar óheppilegt að þessu fína hugtaki sé blandað inn í hagfræðimódelin "frjálshyggja" og "nýfrjálshyggja", sem hafa fengið afar neikvæðan blæ eftir fjármálahrunið. Frelsið var nefnilega ekki sökudólgurinn, heldur misnotkun á frelsinu og skortur á viðbrögðum. Skilnings-, þekkingar- og siðleysi höfðu mun meiri áhrif en frelsið á það ástand sem Íslendingar þurfa að kljást við í dag. Hugsanlega brást flest sem gat brugðist.

Grundvallarstefna alls náms í lýðræðissamfélagi ætti að vera undirbúningur barna fyrir að taka þátt í lýðræðissamfélagi þar sem frelsi er virt og ákvarðanir hafa áhrif á annað fólk. Þetta er gert með því að koma virkri gagnrýnni hugsun inn í kennsluaðferðir, og þá þarf að gæta sín á að þekkja vel hvað gagnrýnin hugsun er - því eins og mörg önnur hugtök, þá er hægt að finna falsspámenn sem teikna gagnrýna hugsun upp sem eitthvað skrípi sem hún alls ekki er. Til allrar hamingju hef ég sjálfur fengið nóg tækifæri til að vinna við gagnrýna hugsun í skólastarfi, fyrst í heimspekikennslu við Fjölbrautaskólann í Breiðholti og hugfimi við Iðnskólann í Reykjavík, einnig við Selásskóla um stutt skeið, í skákþjálfun við Salaskóla og við námsstofnanir í Bandaríkjunum, Mexíkó, Costa Rica og nú síðast í Noregi. Ég sé nemendur og kennara sem beita gagnrýnni hugsun undantekningarlaust blómstra.

Virk beiting gagnrýnnar hugsunar er til bóta bæði fyrir skólastarf og samfélag, sem og einstaklinginn sem beitir henni, en það þarf stöðugt að gæta ákveðins jafnvægis til að hún virki sem aðferðarfræði í kennslu. Ég hef orðið var við stefnu þar sem gagnrýnin hugsun er að mínu mati notuð á kolrangan hátt sem eitthvað tilfinningalaust verkfæri til að skera í sundur hugtök án umhyggju fyrir þeim sem að greiningunni koma eða þeim sem fyrir henni verða. Ég hef megna óbeit á slíku. Það er ekki gagnrýnin hugsun, heldur innantóm gagnrýni, einhvers konar leikur þar sem virðing fyrir manneskjunni er ekki höfð í heiðri.

Á meðan gagnrýni er eins og beittur hnífur sem getur verið notaður til að skera í sundur alls konar vefi óljósra hugtaka, eða til að skera í sundur skýr tengsl hugtaka við önnur hugtök; þá er gagnrýnin hugsun yfir þetta hafin. Sá sem beitir gagnrýnni hugsun er umhugað um að rannsaka viðfangsefnið án þess að skaða það, og án þess að skaða heilindi þess sem rannsakar, og miðar að því að átta sig á hvernig fyrirbærið sem rannsakað er passar inn í bæði mun stærra samhengi og hvaða áhrif það hefur á sitt nánasta umhverfi. Þess vegna getur gagnrýnin hugsun aldrei staðið ein og sér, heldur verður að beita með nægilegu ímyndunarafli til að þú getir séð fyrir mögulegar afleiðingar og áhrif, og nægilegri umhyggju til að þú getir ákveðið hvort rétt sé að gera það sem þig langar að gera.

Til dæmis virðast útrásarvíkingar, stjórnmálamenn og bankamenn sem settu fjölda íslenskra heimila á hausinn hafa verið afar greindir. Þeim tókst að greina fjármálakerfið á þann hátt að þeim tókst að græða gífurlegar fjárhæðir, en á móti virtust þeir hvorki hafa ímyndunarafl né áhuga til að velta fyrir sér hvaða áhrif þeirra gífurlegi gróði í afleiðuviðskiptum hefði á aðra íslenska þjóðfélagsþegna. Þegar hugsunin er ekki gagnrýnin að fullu, heldur bara að hluta, fyrir smá heild eða einingu, þá snýst hún upp í andstöðu sína. Án umhyggju og ímyndunar verður hún að tæki til að ná völdum, einræðisvopni.

Ég tala um umhyggju. Að gagnrýnin hugsun geti ekki án umhyggju verið. Góð skilgreiningin á slíkri umhyggju er að finna í Mannréttindasáttmála Sameinuðu Þjóðanna, þar sem umhyggja fyrir mannvirðingu sérhverrar manneskju er höfuðatriði, en þó þarf að kafa dýpra, því umhyggju þarf einnig að sýna gagnvart samfélagi og náttúru. Gagnrýnin hugsun er langt frá því að vera einfalt fyrirbæri og að það tekur sérhvern einstakling mikla vinnu og nám til að ekki bara fara vel með gagnrýna hugsun, heldur skilja hvað gagnrýnin hugsun er.

Gagnrýnin hugsun getur ekki starfað og verið virk án grundvallarfrelsis. Krepputímar eru afar hættulegir fyrir slíka hugsun, því þegar fólk líður skort hefur það ekki áhuga á henni, heldur vill fyrst og fremst komast af.

Hver einasta manneskja þarf málfrelsi, sama hvar viðkomandi er staddur í samfélaginu, hvort sem viðkomandi er atvinnulaus, innfluttur, fatlaður, aldraður, barn, unglingur, eða bara ósköp venjuleg manneskja sem vil láta lítið fyrir sér fara, eða tilheyrir öðrum minnihlutahópi sem á erfitt með að tjá sig opinberlega.

Trúfrelsi er einnig mikilvægt, og þá er ég ekki bara að tala um frelsi til að trúa ekki, heldur frelsi til að stunda eigin trú og tjá hana í friði fyrir ofsóknum annarra.

Að lokum er það frelsið til að vera í friði fyrir áreiti annarra, frelsi frá ótta og ógnum. Það er ekkert athugavert við að fólk fái að vefja sig og börn sín inn í bómull og vera í næði frá umhverfinu.

Fjórar myndir um frelsi eftir Norman Rockwell tjá vel þessa umgjörð frelsis sem lýðræðið getur ekki verið án. Án frelsis lendum við í klóm einræðis. Hugsanlega er Ísland einræðisríki í dag og einvaldurinn auðvaldið. Ég vil leyfa myndum Rockwell að eiga síðasta orðið.

Tjáningarfrelsi

 

 

Trúfrelsi

 

Frelsi frá fátækt

 

Frelsi frá ótta