Hvaða gagn gerir samviskan?

DALL·E 2023-11-29 16.59.13 - A brave cowboy in a dramatic landscape, engaged in a symbolic battle with a dragon, representing the struggle with conscience. The cowboy, a figure of

Ég veit að ég hef samvisku, einhvers konar siðferðilegan áttavita sem hjálpar mér að átta mig á hvað er gott og hvað er vont að gera. Samviskan lætur mig vita ef ég ætla að gera eitthvað sem er ekki alveg nógu gott, en virðist vera hlutlaus þegar kemur að því að gera eitthvað rétt.

Oft undra ég mig á fólki sem getur logið, stolið og svikið; án þess að það virðist plagað af samviskubiti. Ég skil ekki hvernig slíkt fólk getur sofið vel gegnum nóttina eða fundið gleði í eigin lífi. Satt best að segja held ég að slíkt líf sé ekki þess virði að lifa því, í það minnsta gæti ég ekki lifað slíku lífi.

Samviskan hjálpar okkur að átta okkur á dyggðum eins og visku, hugrekki, réttlæti og hófsemi, og haga okkur í samræmi við siðferðilega áttavitann okkar. Ef við ræktum þessa samvisku hjálpar hún okkur að skilja af hverju við gerum það sem við gerum og hvernig hegðun okkar hefur áhrif á annað fólk, þetta hjálpar okkur að rækta og þroska sjálf okkur sem einstaklinga.

Ef við höfum hreina samvisku vinnum við að innri ró og tilfinningalegri vegferð okkar. Ef við áttum okkur á því að hegðun eins og lygar, þjófnaður og blekkingar trufla ekki aðeins þá sem við ræðum við, heldur sest þessi hegðun um í huga okkar og sál eins og dreki sem situr á gulli, og gefur okkur ekki tækifæri til að breyta hegðun okkar til hins betra.

Þegar við höfum hreina samvisku og fylgjum siðferðilega áttavitanum þá styðjum við einnig samfélag okkar. Samfélag sem getur byggst á trausti og sameiginlegri leit að betri heimi hlýtur að vera betra en samfélag þar sem fólk hlýðir ekki eigin samvisku.

Samviskan er grundvöllur laga og réttar; án hennar getum við ekki sett saman góð lög og reglur, sem geta verið virt í aldanna rás. Samviskan er undirstaða ábyrgðartilfinningar, þess að við berum ábyrgð á gerðum okkar. Hún hjálpar okkur að skilja okkar eigin mistök og leiðrétta þau.

 


Af hverju við ættum að segja hvað okkur finnst

Ekkert okkar hefur fullmótaðar eða fullkomnar skoðanir um alla mögulega hluti. Stundum eru skoðanir okkar nokkuð góðar og stundum frekar vondar. Hvort sem þær eru góðar eða vondar, þá er gott að tjá hvort tveggja. Ef við tjáum þær góðu þá erum við líkleg...

Hvalurinn og blindu mennirnir

Dag einn í litlu sjávarplássi voru sex blindir vinir að ræða saman um hvalveiðar. Þeir áttu í hatrömmum umræðum um af hverju ætti að leyfa hvalveiðar og af hverju ætti að banna þær, þar til einn þeirra spurði, “Hefur einhver ykkar séð hval?”...

Að trúa eða ekki trúa: í leit að jafnvægi

Hvernig finnum við gullna meðalveginn á milli þess að treysta og að efast? Hvernig hefur sú ákvörðun að treysta eða efast áhrif á hvernig við meðtökum nýjar upplýsingar og lærum um heiminn? Hvernig hefur slíkt áhrif á þekkingu okkar og trú? Mig langar að...

Er til dæmi um algilda staðhæfingu sem, er, var og verður alltaf sönn?

Málið með algildar staðhæfingar er að það þurfa að vera aðstæður, reglur og sameiginlegur skilningur á tungumálinu til þess að einhver ein alhæfing getur alltaf verið sönn. Til dæmis gætum við sagt að ef við teljum saman hornin í þríhyrningum þá verði...

Af hverju andmæla sumir staðreyndum?

Við fáum upplýsingar okkar héðan og þaðan, úr reynslu okkar, eða úr því sem við skynjum, dreymum og hugsum. Við fáum þær úr sögum sem gætu virst sannar og verið ósannar og úr sögum sem gætu virst ósannar og verið sannar. Við fáum upplýsingar úr tónlist,...

Hver er munurinn á námi og kennslu?

“Ef við kennum í dag eins og við kenndum í gær stelum við morgundeginum frá nemendum okkar.” - John Dewey. Lýðræði og Menntun. 1916. Í menntavísindum er gerður greinarmunur á námi og kennslu. Samt virðist þessi greinarmunur ekki alltaf vera...

Hvað er skylda?

Þegar nasistar komust til valda í þýskalandi gengu margir til liðs við þá og héldu að það væri þeirra skylda að þjóna þýska ríkinu. Hvort sem þeir vissu það eða ekki, þá var önnur skylda æðri. Sú skylda var að þjóna mannkyninu og góðum vilja eftir bestu...

Hvað er ekki hægt að kenna?

Þú getur ekki kennt einhverjum að elska einhvern annan. Þú getur ekki kennt einhverjum að elska íþrótt sem honum líkar ekki. Þú getur ekki kennt einhverjum að upplifa tilfinningar þínar. Þu getur ekki kennt einhverjum visku, hugrekki, réttlæti eða aðrar...

Það sem skiptir mál: veraldleg og andleg gæði

Í gær bauðst systir mín, stjúpsonur og vinur minn til að fara með að húsi mínu sem statt er ofan á hraunfljóti sem flæðir beint undir húsinu. Ég var snortinn af því að þau buðu mér, en þáði boðið frá vini mínum, en hann á stóran bíl sem gat ferjað...

Veljum frið frekar en afbrýðisemi

Afbrýðisemi er tilfinning sem getur sprottið upp þegar við sjáum að einhver annar eignast hlut eða fær tækifæri sem okkur finnst að við ættum sjálf að hafa fengið. Afbrýðisemi er oft kölluð leiðinlegasta syndin eða lösturinn því hún veldur þeim sem hefur...

Stóískt hugarfar: innri styrkur gegn ytra mótlæti

Nú standa Grindvíkingar í þeirri íþrótt að fá að fara inn á heimili sitt með nokkurra daga millibili og kannski fá að sækja eitthvað af eigum sínum. Það er til dæmis ekkert sjálfsagt að eiga sinn eigin borðbúnað, þar með talið Italaglös og Múmínbolla,...

Íslands hugrökku hjörtu: að finna æðruleysi í náttúruhamförum

Grindvíkingum hefur mikið verið hrósað upp á síðkastið fyrir æðruleysi. Það sama var reyndar upp á teningnum þegar Vestmannaeyjagosið reið yfir, snjóflóð síðustu ár og áratugi, þetta heyrðist í Suðurlandsskjálftanum og þegar Eyjafjallajökull gaus....

Að sjá ljósið úr vitanum í lífsins ólgusjó

Á morgun fæ ég tækifæri til að heimsækja heimilið mitt. Fæ fimm mínútur til að fara inn, stinga í poka, og koma mér svo út aftur. Ástæðan fyrir fimm mínútum sýnist mér vera nokkur skýr. Átta manns fara í bifreið hjálparsveitarinnar og stoppað er fyrir...

Tilfinningadoði og æðruleysi: Grindvíkingar berjast fyrir tilveru sinni

“Það er skrýtin tilfinning að þurfa að yfirgefa heimilið sitt sem maður er búinn að setja þrotlausa vinnu í til að eiga gott og fallegt heimili fyrir fjölskylduna, maður getur eiginlega ekki lýst því hvernig manni líður, ef ég tala fyrir hönd...

Afbrot ljósmyndara RÚV í Grindavík: dyggðir og lestir þegar kemur að skilningi og blaðamennsku

Í dag reyndi ljósmyndari RÚV að brjótast inn á yfirgefið heimili í Grindavík. Hvernig honum datt þetta í hug veit ég ekki, en þarna var hann að brjóta alvarlega af sér í starfi, með því að fremja innbrot, sem virðist stafa af því að hann vildi ná góðum...

5 mínútur til að bjarga því sem bjargað verður

Nauðsynlegustu eigurnar sóttar Dagurinn í dag er dagurinn sem ég fann að ég var háður yfirvaldi meira en oftast áður, og minnti mig svolítið á dag fyrir rúmum 20 árum í Mexíkó þegar hermaður bankaði upp á heima hjá mér, rétti mér sveðju og skipaði mér að...

Í dag vitum við ekki hvort við séum heimilislaus

Það er svo margt sem við vitum ekki. Fyrir tveimur dögum bjó ég á heimili mínu þar sem ég settist daglega í þægilegan skrifstofustól, kveikti á tölvu, greip bók úr hillu og tók til við að lesa. Á því augnabliki datt mér ekki í hug að tveimur dögum síðar...

Grindvíkingar: flóttafólk í eigin landi og æðruleysið

Gærdagurinn var súrrealískur og framhaldið er það líka. Við flúðum Grindavík um kl. 19:00 þar sem barnabörn sem við gættum voru orðnar óttaslegnar vegna jarðskjálfta, og við vildum umfram allt koma þeim í skjól. Neyðarástand var í bænum en á algjörlega...

Flóttinn frá Grindavík: þegar hið ómögulega sprettur úr hinu mögulega

Þessi færsla er skrifuð óvenju seint, enda hefur verið nóg í gangi hjá okkur síðustu sólarhringana. Yfirleitt les ég einhverja smá heimspeki, skrifa spurningu og svara henni síðan á milli kl. 6 og 7:30 hvern morgun. Undanfarið hef ég verið að deila...

« Fyrri síða | Næsta síða »

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband