Hvað er góð kennslustund?

Hefurðu einhvern tíma setið á námskeiði þar sem leiðbeinandi eða kennari talar allan tímann og reiknar með að allt sem hann eða hún segir skiljist af nemendum sínum, og spyr svo kannski í lok tímans, "hafið þið einhverjar spurningar?"

Það er ekki kennsla, heldur fræðsla. Fræðslu er hægt að fá víða. Þú getur kveikt á sjónvarpstækinu og fræðst um heil ósköp um hvað sem er, getur keypt eða leigt þér bækur, og ef þú lest þær vel, geturðu fræðst af þeim. Ein vinsælasta leiðin til að fræðast í dag er með því að Googla eða horfa á YouTube myndbönd. Mjög gagnlegar leiðir. 

Eitt af því áhugaverða við fræðslu er að við öll túlkum hana á ólíkan hátt, út frá fyrri þekkingu okkar og reynslu, því við reynum stöðugt að tengja það sem við lærum við eitthvað sem skiptir okkur lífi í málinu. Þegar þessi þörf er uppfyllt gerist eitthvað merkilegt í okkur.

Kennsla gerist þegar umhverfi fyrir nám hefur verið afmarkað í tíma og rúmi, hvort sem það er í skólastofu, úti í skógi, inni í verksmiðju, á skrifstofu, eða á netinu. Sett hafa verið skýr námsmarkmið um hvað skal læra og jafnvel mörg undirmarkmið sem saman vinna að stóra markmiðinu. Þegar þú ert í kennslustund áttu ekki bara að sitja kyrr, þegja og glósa, heldur þarftu að fá virkni, þú þarft að æfa þig að nota hugtökin sem þú ert að læra með því að skrifa um þau eða ræða þau með félögum þínum, og ef þú ert að læra um að nota eitthvað verkfæri, sama hversu lítið eða stórt, einfalt eða margbrotið, þá þarftu fyrst að fá upplýsingar um til hvers það er notað, og hvað þér verður kennt um notkun þess, og síðan þarftu að æfa þig í notkun þess. 

Þetta er alls ekki flókið, en getur verið það. Kennarinn þarf nefnilega að þekki viðfangsefnið ansi vel, og vera nógu opin manneskja til að átta sig á að nám streymir ekki frá kennara eða námsefni til nemenda, heldur tengist það þörfum og reynslu nemenda, sem þurfa að átta sig á merkingu viðfangsefnisins út frá eigin forsendum og í tengslum við fyrri reynslu til að átta sig á af hverju það gagnast þeim. Þegar við áttum okkur á hvernig hlutirnir gagnast okkur er eins og dauf pera lýsi upp huga okkar, og okkur langar að læra, og við bæði getum og gerum það.

Mitt eftirlætis tæki er mannshugurinn og þá sérstaklega gagnrýnin og skapandi hugsun sem stýrt er af umhyggju. En þannig er ég. Mér finnst fátt skemmtilegra en að kenna heimspeki, sem snýst nákvæmlega um þetta. Í öllum þeim heimspekitímum sem ég hef kennt hefur mér tekist að bæta við eigin þekkingu og kunnáttu, og læri sjálfur af því að kenna öðrum. Fátt er skemmtilegra.

Þitt eftirlætis tæki gæti verið Excel, hamar, bor, flutningabifreið, og þar fram eftir götunum. En öll þessi tæki eiga það sameiginlegt að ef við ætlum að beita þeim vel, þá þurfum við að læra að beita þeim. 

Að komast í kennslustund hjá manneskju sem skilur hvernig við lærum, skilur að við þurfum að ræða saman til að átta okkur á hlutunum áður en við köfum af dýpt í tækið sem við ætlum að læra á, þurfum aðeins að átta okkur á aðstæðunum þar sem við getum notað tækið, og þurfum að skilja út frá eigin forsendum af hverju við viljum læra um það, slík kennslustund og röð kennslustunda er fjársjóður sem geggjað er að finna.

Það er óragrúi af tækifærum fyrir svona nám á Íslandi, í barnaskólum, framhaldsskólum, háskólum, á símenntunarstöðvum, og hjá einstaklingsreknum fyrirtækjum sem sum bjóða námsferli, og önnur sem kenna innanhús. Það er sannur fjársjóður að komast í slíkt, sérstaklega þegar kennarinn veit hvað hann er að gera og kann vel á tækið sem hann kennir nemandanum að nota. Við erum gríðarlega heppin að hafa vel menntaða kennara sem fylla flestar stöður og sinna starfi sínu vel, og háskólastofnanir sem styðja stöðugt við bakið á kennurunum með framboði á námi fyrir þessa stétt, sem öllum fremur þarf stöðugt að vera í símenntun, því ef það er eitthvað sem ég veit um þekkingu, þá fyllist sá tebolli aldrei og það flæðir heldur aldrei upp úr honum.

Allt nám snýst um að læra á einhvers konar tæki, hvort sem tækið er veraldlegt eða andlegt, jafnvel siðferðilegt, það er eitthvað sem við þurfum að læra að nota.

Við lærum á tækið 'lestur' til að lesa, við lærum á tækið 'heimspeki' til að hugsa betur, við lærum á tækið 'ritlist' til að skrifa betur, við lærum á tækið 'akstur' til að keyra bíl og svo frameftir götunum.

Getur þú sagt mér hvað einkennir góða kennslustund að þínu mati?

 

Mynd eftur Campaign Creators á Unsplash  

Erum við að stela þegar við deilum ekki af sjálfum okkur?

 

"Ef þú hikar við að markaðssetja það sem þú hefur fram að færa er málið ekki feimni eða að þú sért tvístíga. Það er að þú ert að stela, vegna þess að einhver gæti þurft að læra frá þér, taka þátt með þér eða kaupa frá þér." (Seth Godin, This is Marketing, bls. 250 - þýðing HB)

 

Þessa dagana tek ég þátt í námskeiði hjá Háskóla Íslands sem ber heitið "Markaðssetning fyrir fullorðna námsmenn". Kennarar eru Hróbjartur Árnason og Magnús Pálsson. 

 

Hróbjartur sagði okkur sögu af bandarísku pari sem fór til Víetnam og þorps inni í landi þar sem fréttir höfðu borist að börn væru illa nærð. Þegar parið hafði skoðað aðstæður í þorpinu sá það að börn voru almennt vannærð, og spurðu hvort það væru einhverjar undantekningar frá reglunni, hvort einhver börn voru vel nærð. Jú, einhver börn voru að fá næringu, en lifðu samt við sambærilegar aðstæður. Fór þá parið og heimsótti foreldra þessara barna og spurðu þau hvernig stæði á því að börn þeirra væru ekki í sömu neyð og önnur börn. Þau útskýrðu að þau veiddu rækjur úr nærliggjandi vatni sem þau bættu út í hrísgrjón og fengu þannig nauðsynlega næringu. Parið fékk þess foreldra til að kenna öðrum í þorpinu þessa aðferð og tókst þannig að leysa þennan vanda um vannærð börn. Það gerðu þau og urðu þannig að áhrifavöldum í þorpinu.

 

Hugsum okkur hvað þessi fræðsla hafði mikið að segja fyrir fólkið í þorpinu. Við hefðum kannski getað ímyndað okkur að lausnin á vandanum væri að senda pening eða mat til þorpsbúa, halda söfnun, en svo kemur í ljós að fræðsla og yfirfærsla þekkingar gat leyst vandann með frekar lítilli fyrirhöfn og kostnaði, og ekki bara í augnablikinu heldur hugsanlega margar kynslóðir fram í tímann.

 

Ég velti fyrir mér þessum tveimur hugmyndum, þegar við vitum og skiljum eitthvað betur en aðrir, hvort að okkur beri skylda til að fræða aðra um slíka þekkingu, eins og Seth Godin minnist á og þá hvernig við komum þessari þekkingu á framfæri.

 

Ef við höfum góða reynslu og þekkingu af alls konar hlutum, ættum við að miðla öllu því sem við þekkjum, eða væri betra að pakka einhverju af okkar þekkingu og skilningi inn og markaðssetja innan ákveðins ramma?

 

Væri betra að velja sér eitt áhugasvið og gera því góð skil eða velja mörg svið og taka þá áhættu að maður fleyti kellingar á yfirborðinu frekar en kafi djúpt?

 

Nú er ég farinn að velta fyrir mér hverjir mínir eigin styrkleikar eru, hvað ég veit og skil, og hvort að deila 'mér' með öðru fólki á opinberum vettvangi geti gefið samfélaginu einhver verðmæti? Og ég velti fyrir mér hvort það sé mín skylda að átta mig á þessu, og þá að deila þeirri þekkingu og skilningu sem ég hef safnað að mér á lífsleiðinni. Getur virkilega verið, að ef ég geri þetta ekki, eins og Seth Goden meinar, að ef ég geri þetta ekki, sé ég í raun þjófur?

 

 

Það er kannski djúpt í árina tekið. Hugsanlega ekki samt. Eins og Magnús minntist á í einum tímanum: við erum öll kraftaverk. Ber okkur ekki að deila af þessu kraftaverki sem hvert og eitt okkar er?

 

Erum við að stela þegar við deilum ekki af sjálfum okkur?