Í hvaða tilgangi var 500 milljörðum í eign íslensku þjóðarinnar varpað fyrir borð 30. maí 2008?

30. maí 2008 þegar sumarfrí þingmanna var að skella á, skrifaði ég grein um 500 milljarða heimild sem íslenska Ríkið fékk til að taka erlent lán. Strax eftir sumarfrí þingheims hrundu bankarnir.

Mér fannst þetta áhugavert og passaði vel inn í kenningu mína um að íslensku bankarnir þyrftu ríkishjálp til að fegra ímynd sína fyrir ársfjórðungsuppgjör. Sumir töldu mig misskilja málið, og ég vonaði innilega að ég hefði rangt fyrir mér. Sú var ekki raunin. Ég hef reyndar áhyggjur af því hversu oft ég hafði rétt fyrir mér í eigin vangaveltum um íslenskt hagkerfi, en ég er algjörlega ómenntaður í slíkum fræðum.

Þessir 500 milljarðar voru notaðir sem fórn í haf fjármálasvika, ófyrirsjáanlegrar spillingar og kappræðupretta. Ég geri ráð fyrir að snjallir bankamenn hafi notað þetta lán til að greiða upp eigin skuldir. Hugsanlega einhverjir stjórnmálamenn líka?

Það væri óskandi að þetta mál yrði rannsakað. Gagnrýniverðast er að sjálfsögðu hversu litla umfjöllun og gagnrýni þetta mál fékk, þegar við héldum flest að allt væri í himnalagi.

Hér fyrir neðan endurbirti ég greinina sem rituð var fyrir meira en ári, þá var ég í góðri vinnu og taldi framtíð mína vera á Íslandi; en grunaði þó að fjölskyldu minni og þjóð væri ógnað, og að veikleikinn fælist í skort á gagnrýnni hugsun. Það lítur út fyrir að það hafi verið raunin.

 

Til hvers þarf ríkið heimild til að taka allt að 500 milljarða króna erlent lán?

Svarið virðist einfalt: ef bankarnir lenda í vandræðum, verður þetta lán tekið til að "hjálpa" þeim. Nú er spurningin sú: hversu alvarleg þarf staða bankana að vera til að þetta lán verði tekið. Ég er hræddur um að viðmiðin séu huglæg og pólitísk og þar af leiðandi vonlaust að rökstyðja eða þræta gegn þessu.

Íslensku einkabankarnir eru þar af leiðandi tryggðir af íslensku þjóðinni, en hugmyndin með sölu bankanna var einmitt að losna undan nákvæmlega þessari skuldbindingu. 

Þetta þýðir að alþingi metur fjármálamarkaðinn sem grundvöll íslenska hagkerfisins. En lítið hagkerfi eins og okkar er engan veginn öruggt gagnvart spákaupmennsku. Það verða einhverjir fljótir að finna leiðir til að eigna sér eitthvað af þessum 500 milljörðum, rétt eins og einhverjir urðu fljótir að finna sér leiðir til að hagnast á hækkuðu húsnæðisverði vegna 100% lána bankanna um árið.

Þegar svona heimild er til staðar þá er afar líklegt að hún verði notuð, reyndar held ég að líkurnar séu 99.99%. Það mun enginn mannlegur máttur geta komið í veg fyrir að þetta lán verði fengið, því að þá þarf að berjast gegn því náttúruvaldi sem virðist ráða mestu á Íslandi síðustu misserin: græðgi.

Hvort sem að það verður nauðsynlegt eða ekki, og miðað við það sem á undan er gengið, er ég viss um að aðstæður verði skapaðar til að þetta lán verði tekið, því að þetta er tækifæri fyrir suma til að græða miklu meira og lagfæra hagnaðarskortinn sem orðið hefur á fyrsta ársfjórðungi 2008. 

Þetta lán getur orðið þjóðinni dýrt, sérstaklega ef bönkunum er ekki treystandi, en bönkunum virðist stýrt af græðgi og græðgi er ekki treystandi til neins annars en að eigna sér sem mest, og því held ég að þjóðin sjálf þurfi að blæða.

Ég vildi frekar sjá alþingi gera róttæka hluti til að hjálpa venjulegu fólki sem lifir ekki í neinum lúxus við að minnka skuldir sínar, því að aðstæður eru þannig að sama hvað borgað er af skuldum til íslensku bankanna, hækkar höfuðstóllinn stöðugt vegna verðtryggingar.

Með þessu er í raun verið að gera áætlun um enn frekari skuldsetningu á íslensk heimili lægri stétta og millistétta, nema vel sé haldið utan um málið. Eftir síðustu mánuði hef ég einfaldlega ekki trú á að vel verði haldið á spöðunum. 

Vonandi hef ég rangt fyrir mér. 

	Þingi frestað fram í september
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Flokkur: Stjórnmál og samfélag | Facebook

« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Athugasemdir

Augnablik... Vakta athugasemdir Þú ert að vakta athugasemdir við þessa færslu. Hætta að vakta

addInitCallback(commentWatch.init);

1

Ef þú lest stjórnarskrána þá þarf framkvæmdarvaldið alltaf heimild og samþykki meirihluta Alþingis að taka lán, veðsetja eða selja eignir og ráðstafa opinberu fé.

Hvernig heldurðu ef ríkisstjórn hefði ekki þetta aðhald? Það væri ávísun á algjöra ringulreið í efnahagsmálum og hugsanlegt að djúp gjá myndaðist milli þessara tveggja mikilvægu aðila.

Mosi

Guðjón Sigþór Jensson, 30.5.2008 kl. 08:02

2

Ég held, Hrannar, að þú misskiljir þetta aðeins.  Seðlabankinn er lögum samkvæmt þrautalánveitandi fyrir bankana, nokkurs konar tryggingarfélag þeirra.  Bankarnir eru aftur lánveitendur okkar.  Ef bankarnir fá ekki lán vegna þess að tryggingarfélagið þeirra er ekki nógu traust, þá fáum við ekki heldur lán (eins og dæmin sanna).  Það er því öllum landsmönnum í hag að gjaldeyrisforði Seðlabankinn verði styrktur svo traust erlendis á bönkunum aukist.  Þetta snýst ekkert um það hvort bankarnir hafi sýnt af sér glæframennsku (sem alltaf má deila um), heldur að efnahagsreikningur þeirra hefur blásist út.  Vissulega hefur gjaldeyrisforði Seðlabankans líka aukist mikið, en alþjóðafjármálakerfið með matsfyrirtækin í broddi fylkingar telja að betur megi ef duga skal.  Meðan að Seðlabankinn er ekki talinn standa sig í stykkinu fá bankarnir ekki lán til að lána okkur, heldur verða að nota allt tiltækt lausafé til að hafa til að greiða afborganir af eigin lánum.

Marinó G. Njálsson, 30.5.2008 kl. 18:54

3

Ég er að reyna að rifja upp hvernig var með Íslenska erfðagreiningu. Mig minnir endilega að skuldabréfaheimild vegna þess fyrirtækis hafi ekki verið nýtt. Ég tek annars undir með þér að tilhugsunin um lán ríkisins vegna banka sem hafa ekki kunnað fótum sínum forráð er hroðaleg.

Berglind Steinsdóttir, 30.5.2008 kl. 18:59

4

Gunnar Helgi Eysteinsson, 30.5.2008 kl. 21:24

5

Sumir eru með banka á heilanum , en hver getur áfellst þá ?

Ómar Ingi Friðleifsson , 30.5.2008 kl. 21:50

6

Ég held það væri réttast að nota þessa 500 milljarða til að greiða niður skuldir viðskiptavina bankanna. Bankarnir fá þá pening til að aðstoða sig í rekstrinum og róðurinn léttist um leið hjá heimilinum.

Magnús Guðni Kuwahara Magnússon (IP-tala skráð) 30.5.2008 kl. 23:52

7

Íslensku einkabankarnir eru þar af leiðandi tryggðir af íslensku þjóðinni..

 Nákvæmlega rétt! Þetta er nú engin ný uppgötvun hjá þér, því þetta er einmitt tilgangur allra seðlabanka: Að koma í veg fyrir að lausafjárkreppa setji bankakerfið og þ.a.l. allt þjóðfélagið á hvolf. 

Þú getur kallað þetta hvað sem þú vilt, eins og t.d. 'hjálp þegar bankarnir lenda í erfiðleikum'  .. en það breytir því ekki að við erum öll á sama bátinum, við og bankakerfið: ef bankakerfið sekkur, þá sökkvum við. Það er því bara skynsamlegt að vera með ráð til að bjarg okkur öllum.

Viðar Freyr Guðmundsson, 31.5.2008 kl. 01:50

8

Bandaríkin skulda ef fram fer sem horfir 1.5 biljón $ í Janúar 2009. Ef það væri svona gott að taka risa lán og græða á því, þá væri ekkert vesin í heiminum. Þetta risa lán sem ríkissjóður er að fá er bara olía á eldinn. Íslanska hagkerfið mun aldrei bera þetta lán. Þetta byrjaði svona í USA, þeir skulduðu 270 biljón $ í Júní 2008. Þeir eru komnir yfir rauðastrikið og gott betur en það. Þetta risa lán hjá okkur mun eingöngu lengja hengingarólina eins og Danir töluðu um. ´Mig grunar að ekkert lán verði tekið, heldur sé þetta eingöngu blöff til þess að vinna upp traust, svona sýndarveruleiki. En þetta er mín skoðun. !

Jón Viðar, 31.5.2008 kl. 02:22

9

Munurinn á Bandaríkjunum og Íslandi er að dollarinn er ennþá viðurkenndur gjaldmiðill í alþjóðaviðskiptum meðan íslenska krónan er það ekki.  Þetta væri ekki nærri því eins mikið vandamál, ef íslenska krónan væri gjaldgeng um allan heim.

Marinó G. Njálsson, 31.5.2008 kl. 17:03

10

Áhugaverð umræða. Sitt sýnist hverjum. Nú er spurningin einfaldlega sú hvort að bönkunum takist að bæta ímynd sína gagnvart landsmönnum og tryggja traust fólksins á nýjan leik. Það verður að gerast til að hagkerfið haldi velli.

Hrannar Baldursson, 31.5.2008 kl. 22:51

Athugasemdir

Athugasemdir

[Guðjón Sigþór Jensson, 30.5.2008 kl. 08:02]

Ef þú lest stjórnarskrána þá þarf framkvæmdarvaldið alltaf heimild og samþykki meirihluta Alþingis að taka lán, veðsetja eða selja eignir og ráðstafa opinberu fé.

Hvernig heldurðu ef ríkisstjórn hefði ekki þetta aðhald? Það væri ávísun á algjöra ringulreið í efnahagsmálum og hugsanlegt að djúp gjá myndaðist milli þessara tveggja mikilvægu aðila.

Mosi

[Marinó G. Njálsson, 30.5.2008 kl. 18:54]

Ég held, Hrannar, að þú misskiljir þetta aðeins.  Seðlabankinn er lögum samkvæmt þrautalánveitandi fyrir bankana, nokkurs konar tryggingarfélag þeirra.  Bankarnir eru aftur lánveitendur okkar.  Ef bankarnir fá ekki lán vegna þess að tryggingarfélagið þeirra er ekki nógu traust, þá fáum við ekki heldur lán (eins og dæmin sanna).  Það er því öllum landsmönnum í hag að gjaldeyrisforði Seðlabankinn verði styrktur svo traust erlendis á bönkunum aukist.  Þetta snýst ekkert um það hvort bankarnir hafi sýnt af sér glæframennsku (sem alltaf má deila um), heldur að efnahagsreikningur þeirra hefur blásist út.  Vissulega hefur gjaldeyrisforði Seðlabankans líka aukist mikið, en alþjóðafjármálakerfið með matsfyrirtækin í broddi fylkingar telja að betur megi ef duga skal.  Meðan að Seðlabankinn er ekki talinn standa sig í stykkinu fá bankarnir ekki lán til að lána okkur, heldur verða að nota allt tiltækt lausafé til að hafa til að greiða afborganir af eigin lánum.

[Berglind Steinsdóttir, 30.5.2008 kl. 18:59]

Ég er að reyna að rifja upp hvernig var með Íslenska erfðagreiningu. Mig minnir endilega að skuldabréfaheimild vegna þess fyrirtækis hafi ekki verið nýtt. Ég tek annars undir með þér að tilhugsunin um lán ríkisins vegna banka sem hafa ekki kunnað fótum sínum forráð er hroðaleg.

[Gunnar Helgi Eysteinsson, 30.5.2008 kl. 21:24]

[Ómar Ingi Friðleifsson , 30.5.2008 kl. 21:50]

Sumir eru með banka á heilanum , en hver getur áfellst þá ?

[Magnús Guðni Kuwahara Magnússon (IP-tala skráð) 30.5.2008 kl. 23:52]

Ég held það væri réttast að nota þessa 500 milljarða til að greiða niður skuldir viðskiptavina bankanna. Bankarnir fá þá pening til að aðstoða sig í rekstrinum og róðurinn léttist um leið hjá heimilinum.

[Viðar Freyr Guðmundsson, 31.5.2008 kl. 01:50]

Íslensku einkabankarnir eru þar af leiðandi tryggðir af íslensku þjóðinni..

 Nákvæmlega rétt! Þetta er nú engin ný uppgötvun hjá þér, því þetta er einmitt tilgangur allra seðlabanka: Að koma í veg fyrir að lausafjárkreppa setji bankakerfið og þ.a.l. allt þjóðfélagið á hvolf. 

Þú getur kallað þetta hvað sem þú vilt, eins og t.d. 'hjálp þegar bankarnir lenda í erfiðleikum'  .. en það breytir því ekki að við erum öll á sama bátinum, við og bankakerfið: ef bankakerfið sekkur, þá sökkvum við. Það er því bara skynsamlegt að vera með ráð til að bjarg okkur öllum.

[Jón Viðar, 31.5.2008 kl. 02:22]

Bandaríkin skulda ef fram fer sem horfir 1.5 biljón $ í Janúar 2009. Ef það væri svona gott að taka risa lán og græða á því, þá væri ekkert vesin í heiminum. Þetta risa lán sem ríkissjóður er að fá er bara olía á eldinn. Íslanska hagkerfið mun aldrei bera þetta lán. Þetta byrjaði svona í USA, þeir skulduðu 270 biljón $ í Júní 2008. Þeir eru komnir yfir rauðastrikið og gott betur en það. Þetta risa lán hjá okkur mun eingöngu lengja hengingarólina eins og Danir töluðu um. ´Mig grunar að ekkert lán verði tekið, heldur sé þetta eingöngu blöff til þess að vinna upp traust, svona sýndarveruleiki. En þetta er mín skoðun. !

[Marinó G. Njálsson, 31.5.2008 kl. 17:03]

Munurinn á Bandaríkjunum og Íslandi er að dollarinn er ennþá viðurkenndur gjaldmiðill í alþjóðaviðskiptum meðan íslenska krónan er það ekki.  Þetta væri ekki nærri því eins mikið vandamál, ef íslenska krónan væri gjaldgeng um allan heim.

[Hrannar Baldursson, 31.5.2008 kl. 22:51]

Áhugaverð umræða. Sitt sýnist hverjum. Nú er spurningin einfaldlega sú hvort að bönkunum takist að bæta ímynd sína gagnvart landsmönnum og tryggja traust fólksins á nýjan leik. Það verður að gerast til að hagkerfið haldi velli.

[Ásdís Sigurðardóttir, 26.7.2009 kl. 14:00]

Hilsen til Norge.Vona að allt gangi vel hjá ykkur.

[Guðbjörn Jónsson, 26.7.2009 kl. 18:11]

Það sem nú á síðari árum hefur verið kallað "hagfræði", hét áður fyrr einfaldlega "hagnýt skynsemi". Þá eiginleika höfði ýmsir sem aldrei höfðu heyrt stærðfræði nefnda, eða lært hana, hvað þá að þeir hefðu sótt einn einasta kennslutíma í háskóla.

Þá vissu menn líka að til þess að fá meiri gjaldeyri, þurfti að skapa verðmæti sem aðrar þjóðir vildu kaupa.

 Nú halda "hagfræðingar" að peningarnir verði til í tölvunum, eða með því að skrifa tölur á blað.

Gangi ykkur vel. 

[Magnús Helgi Björgvinsson, 26.7.2009 kl. 18:53]

Bíddu ríkið tók ekki þetta lán eða Seðlabankinn. Var ekki málið að við fengum hvergi þetta lán nema á okurvöxturm?

[Arinbjörn Kúld, 27.7.2009 kl. 08:14]

Fróðlegt í ljósi sögunnar og ekki síst að lesa athugasemdirnar.

Kveðja að norðan.