Af hverju er ICESAVE krítískt fyrir íslensku þóðina? Og endurbirting: Var stærsta bankarán aldarinnar framið á Íslandi rétt fyrir páska?

Í tilefni þess að ICESAVE klúðrið er komið í þá sorglegu stöðu sem það er: að almenningur neyðist til að taka á sig skuldbindingar einkafyrirtækisins Landsbankans vegna loforða stjórnmálamanna um að ábyrgjast bankana og eins margar óútfylltar ávísanir og bankamenn vildu leysa út fyrir eins mikinn pening og þá langaði í, sama hvað gerist, þá langar mig að endurbirta þessa grein.

Smá vangaveltur sem kviknuðu við að lesa greinina aftur og velta aðeins fyrir mér hvernig málum er háttað í dag: Staðan er einföld og ICESAVE málið mun skapa hefð um hvernig sambærileg mál verða leyst í framtíðinni. Verði ICESAVE málið samþykkt, þá munu þeir sem ollu vandanum líklega komast undan án refsingar og kostnaðurinn lenda á íslensku þjóðinni. Verði ICESAVE málið ekki samþykkt, mun bankakerfið hrynja og Íslendingar einangrast um tíma. Alþjóðasamfélagið mun þá sjálfsagt taka að sér að elta uppi sökudólgana, þegar ríkisstjórn Íslands viðurkennir, eins og skynsamlegt væri, að hún ræður ekki við þetta mál, enda umfang þess svo gífurlegt og hagsmunatengsl sem flækjast fyrir réttlætinu ennþá í fullu gildi. 

Ef ríkisstjórnin samþykkir ekki ICESAVE, verður þjóðin gjaldþrota, og hún mun þurfa að ganga í gegnum mjög erfiða tíma í nokkur ár - en það er verðmiði réttlætisins. Hinn kosturinn er jafn slæmur: að sleppa þeim sem komu okkur í klípuna með því að láta þjóðina borga og gefa þeim tækifæri á að kaupa allt aftur og byrja upp á nýtt - vandanum er einnig frestað um nokkur ár og þeir bjartsýnustu gætu vonað að innan sjö ára gufi vandinn upp að sjálfu sér. Hann verður horfinn fyrir þá stjórnmálamenn sem sitja í þessari ríkisstjórn - en gagnvart þjóðinni sjáum við fram á langan og þungan dragbít.

Spurningin er: eigum við að láta draga rýtinginn hægt og rólega úr baki okkar af fólki sem gæti allt eins ýtt honum aftur inn þegar hentar, eða fá færan lækni til að kippa honum út, loka sárinu og vona að það grói? Ég skil vel ótta Steingríms J. Sigfússonar, sem var manna duglegastur í stjórnarandstöðu að gefa skilaboðin: "Hingað og ekki lengra!" sem hefur snúist til að samþykkja frestun á vandanum næstu sjö árin með umtalsverðum tilkostnaði, og hugsunarháttur 2006 virðist hafa náð undirtökunum: "Þetta reddast!"   

Annað hvort stendur maður fastur fyrir eða gefur eftir. Vinstri grænir hafa sýnt að þrátt fyrir fögur fyrirheit um að standa föst fyrir, þá voru þau orð tóm og ekkert á bakvið þau annað en löngun til valda, enda byggja þau kerfi sitt í kringum fjórflokkaklíkukerfið, sem aðeins Borgarahreyfingin vill brjóta niður. Þau skilja ekki að þó að þau langi til að leysa vandann sjálf og hreinsa til eftir aðra, þá eru þau einfaldlega ekki nógu máttug til þess, ekki frekar en Dr. Frankenstein þegar hann reyndi að stöðva skrímslið sem hann skapaði.  

Ég vil taka það fram að forsendur mínar til að sjá þetta voru afar takmarkaðar. Ég vann á skrifstofu við að skrifa tæknilegar handbækur, en hef komið víða við - upplifði svipaða fjármálakrísu í Mexíkó 1994 og margir vinir mínir lentu illa í því 2000 í Argentínu. Svo var ég meðvitaður um ENRON og hafði tekið þátt í ritvinnslu fjárlaganna 2006. Það er ljóst að ýmis ummerki voru orðin sýnileg á Íslandi í mars 2008 fyrir leikmann eins og mig, og að þeir sem vissu meira hafi einfaldlega látið eins og þeir vissu ekki neitt, og reynt að komast upp með það.

Ég vil taka það fram að ég er fluttur úr landi, enda vil ég tryggja börnum mínum framtíð með góða menntun og möguleika, og tel að framtíð íslensku þjóðarinnar sé í mikilli hættu. Ég vildi komast upp úr sjónum til að geta rétt hjálparhönd síðar, enda gerir maður lítið gagn þegar maður berst við að halda sjálfum sér á floti.

Við virðumst vera að horfa upp á harmleik þar sem að leikendur hafa ekki roð við atburðarrásinni.

 

En hér er greinin sem mig langaði að endurbirta:

25.3.2008 | 22:14

Var stærsta bankarán aldarinnar framið á Íslandi rétt fyrir páska?

Eru einhverjir að taka mikla fjármuni út úr bönkunum og skipta þeim yfir í erlendan gjaldmiðil, alltof hratt? Ef svo er, þá gæti eins verið komið fyrir Íslandi og fyrir Argentínu árið 1999, þegar fjárfestar hættu að treysta argentínska hagkerfinu, tóku allan pening úr bönkum, skiptu þeim yfir í dollara og sendu úr landi. Argentína var sem sviðin jörð í mörg ár á eftir. 

Árið 1994 lenti Mexíkó í hrikalegri niðursveiflu, nokkuð sem ég upplifði af eigin raun og skuldir margfölduðust á örfáum dögum. Forsendur málsins voru reknar til þáverandi forseta Mexíkó sem var að ljúka sínu síðasta ári á forsetastól, en hann dró sér gífurlegar upphæðir úr hagkerfinu, skipti yfir í erlenda mynt og flutti til Írlands. 

Er eitthvað samskonar að gerast hér á landi undir sofandi augum stjórnvalda, sem eru kannski að horfa of mikið út á við þegar mikilvægt er að við lítum aðeins í eigin barm?

Samkvæmt frétt mbl.is segir Davíð Oddsson seðlabankastjóri að "hugsanlega hafi einhverjir verið að hafa meiri áhrifa á gengi krónunnar að undanförnu en eðlilegt getur talist".

Þetta er stórfrétt í sjálfu sér, að minnsta kosti fyrir mig, því að ég hélt að ómögulegt væri fyrir fáa einstaklinga að leika sér með gengi krónunnar, og trúði að við værum í landi þar sem hlutirnir eru í föstum skorðum og gegna ekki frumskógarlögmálum, en nú hafa hagfræðingar og sjálfur Seðlabankastjóri fullyrt að það sé mögulegt. Athugið: "Að það sé mögulegt!"

Hvort að möguleikinn hafi verið nýttur er annað mál, og hugsanlega sakamál. Einnig má spyrja hversu lengi þessi möguleiki hafi verið til staðar og hvort að þetta sé í fyrsta skiptið sem svona lagað hefur hugsanlega verið gert á Íslandi, eða hvort að þetta sé líkari almennri reglu og bara fattast vegna tæknilegra mistaka?

Stýrivextir hafa verið hækkaðir um 1.25 prósent og eru því komnir í 15%. Það er mikið miðað við að stýrivextir hjá flestum öðrum Evrópuþjóðum eru um 2%, sem þýðir að lán verða ekki jafndýr fyrir almenning á endanum.

Ég ákvað að lesa mér til og reyna að fræðast um hvað stýrivextir þýða. Svo velti ég þessu fyrir mér, og þrátt fyrir að stundum hafi allt farið í hnút komst ég loks að þessari niðurstöðu:

Samkvæmt mínum skilningi þýðir þetta að ef fjármálastofnanir taka lán frá Seðlabanka Íslands verði vextir á þeim 15%. Er þetta gert til þess að koma í veg fyrir að fjármálastofnanir taki þessi lán, því að þau geta ekki verið annað en óhagsstæð. Segjum samt að fjármálastofnanir taki þessi lán á þessum kjörum, hvað þýðir það fyrir almenna neytendur í landinu. Það er ekki um bein áhrif að ræða, þannig að spekingar geta fullyrt að þetta hafi engin áhrif á neytendur.

Aftur á móti getur þetta verið eins og tvíeggja sverð: ef fjármálastofnanir voga sér að taka lán á þessum kjörum er ljóst að þær verða að fá peningana til baka, og hvar annars staðar en hjá borgurum landsins - ef ekki í gegnum fasta vexti, þá í gegnum verðtrygginguna, - þar sem að verðtryggingar, verðbólga og stýrivextir haldast í hendur. Ef fjármálastofnanir taka hins vegar ekki lán á þessum kjörum, þá eru þær sjálfsagt ekki að endurfjármagna sig og munu þá áhrif þessara stýrivaxta vera skammvinn, og gengið byrja aftur í frjálsu falli, jafnvel innan viku.

Vinsamlegast leiðréttið mig með útskýringum sem venjuleg manneskja skilur fari ég með rangt mál.

 

Einhverjir kunna að hafa haft óeðlileg áhrif á gengið

Athugasemdir

[Óskar Þorkelsson, 4.7.2009 kl. 10:16]

takk fyrir þennan pistil .. ég er kominn á þá skoðun fyrir nokkru síðan að ísland á ekki að samþykkja þessa samninga með iceslave.  Ég vil frekar taka afleiðingunum af því að borga ekki og láta málið fyrir dómstóla.. jafnvel þótt þeir dómstólar séu í bretlandi.

[Ómar Ingi, 4.7.2009 kl. 11:03]

Sammála Óskari og tel að svona um það bil rúmlega 60% þjóðarinnar sé á okkar skoðun.