Hvað gerist ef allir hæfir kennarar hætta kennslustörfum?

Áður en ég reyni að svara þeirri spurningu vil ég gera lista yfir nokkrar af þeim hæfniskröfum sem einkenna góða kennara:

Þetta er alls ekki tæmandi listi. En allt þetta er satt um grunnskólakennara. Kennarar þurfa að vera gífurlega hæfileikaríkir einstaklingar til að annast börn á áhrifaríkan og góðan hátt. Það er kraftaverki líkast að enn skuli vera til kennarastétt miðað við þá mótstöðu sem hún hefur fengið frá þjóðfélaginu sem hún vill ekkert annað en styrkja. 

Kennarar þurfa að geta...

• ... hugsað vel um hlutina og rætt við nemendur út frá öðrum sjónarhornum en sínu eigin.
• ... borið saman og greint á milli ólíkra kenninga í ólíkum faggreinum
• ... rætt um þróun sem stöðugt á sér stað í ólíkum faggreinum
• ... kynnt uppruna hugmynda og hugtaka
• ... gefið tilvísanir fyrir frekari lestur og rannsóknir
• ... kynnt staðreyndir og hugtök frá skyldum faggreinum
• ... lagt áherslu á skilning hugtaka

Kennarar þurfa að vera skipulagðir, skýrir og... :

• ... geta útskýrt þegar það á við
• ... vera vel undirbúnir
• ... halda fyrirlestra sem auðvelt er að skilja
• ... þarf að svara spurningum af varkárni og nákvæmni
• ... gera samantektir á meginhugmyndum
• ... skilgreina markmið fyrir hverja kennslustund
• ... tilgreina hvað hún eða hann telur mikilvægt

Kennarar þurfa að geta stjórnað hópum og...

• ... hvatt til samræðu í hóp
• ... boðið nemendum að deila þekkingu sinni og reynslu
• ... skýrt hugsanir með því að tiltaka rök
• ... boðið nemendum að gagnrýna hans eða hennar eigin hugmyndir
• ... vitað hvenær hópurinn á erfitt með að skilja hann eða hana
• ... hafa áhuga og umhyggju fyrir gæðum eigin kennslu
• ... fá nemendur til að nota hugtök til að sýna skilning

Kennarar þurfa að geta einbeitt sér að einstaklingum og...

• ... hafa einlægan áhuga á nemendum sínum
• ... vera vingjarnlegir við nemendur sína 
• ... ná sambandi við nemendur sem einstaklinga
• ... þekkja og heilsa nemendum fyrir utan skólatíma
• ... vera aðgengilegur nemendum fyrir utan skólatíma
• ... vera góður ráðgjafi fyrir viðfangsefni óháð námsefni
• ... virða nemendur sem manneskjur

Fjölbreytileiki/áhugi

• Kennari þarf að vera fjölbreytileg og kraftmikil manneskja
• Kennari þarf að geta kynnt viðfangsefni á áhugaverðan hátt
• Kennari virðist njóta þess að kenna
• Kennari er áhugasamur um viðfangsefnin
• Kennari þarf að virðast hafa gott sjálfstraust (erfitt þegar lítil virðing er borin fyrir starfi hans)
  
• Kennari þarf að geta beitt röddinni með ólíkum áherslum
• Kennari þarf að hafa kímnigáfu

Ef hæfileikaríkir kennarar hætta allir störfum mun fjölbreytileiki í skólastarfi hrynja. Námsefnið verður aðalatriðið, og þá á ég ekki við djúpa þekkingu á viðfangsefninu sem slíku, heldur fyrst og fremst hæfni til að komast í gegnum skólabækurnar og ná árangri á prófi. Nemandinn verður aukaatriði. Ólíklegt er að börnin tækju þátt í sérstökum verkefnum eða fengju að kynnast námsefni sem er námsskrá og kennslubókum framandi. Að missa leiðtoga sem sífellt sýna frumkvæði, viljum við missa slíkt fólk úr skólastofunni með börnum okkar? Viljum við ekki hæfasta mögulega fólkið? Eða er okkur bara sama og gætum alveg eins hugsað okkur að skilja börnin okkar eftir fyrir framan sjónvarpstæki eða leikjatölvu allan daginn?

Mig grunar að þekking almennings á kennarastarfinu sé frekar grunn, og þætti gaman að heyra hvað kennarar og nemendur hafa að segja. Ég hef örugglega gleymt fullt af mikilvægum eiginleikum kennara. En þá er bara að nota athugasemdirnar óspart og bæta við.

Ég hef á tilfinningunni að ég þurfi miklu meiri tíma til að koma orðum að því sem ég er að hugsa, en ég læt þetta duga í bili.

Heimildir: Characteristics of Effective Teachers

Heimili og skóli lýsa yfir áhyggjum af viðræðuslitum kennara og launanefndar

Ætli Karl sé búinn að sjá Super Size Me?

Mér finnst merkilegt hvernig stjórnmálamenn eru allt í einu tilbúnir að banna hitt og þetta. Fyrst er það VG gegn öllu klámi og svo Karl Bretaprins gegn McDonalds.

Hvers eiga klám og McDonalds að gjalda?

Og af hverju eru stjórnmálamenn og aðalsmenn eins og Karl svona dugleg við að hvetja til róttækra breytinga í samfélaginu á meðan allt er skítugt í þeirra eigin kompu?

Aðal vandamálið við stjórnvöld er einmitt hvað þau eru lélegar fyrirmyndir, og ég held að þau skáni lítið með því að setja boð og bönn, heldur með því að fylgja eigin sannfæringu um sína góðu málstaði, tala gegn því sem þeim líkar illa - en ekki endilega banna það.

Til að mynda var ég mjög hrifinn af því þegar mikill fjöldi Íslendinga lýsti því yfir að þeir væru ekki hrifnir að fá klámráðstefnu til Íslands. Það sýndi að siðferðiskenndin væri í lagi. Einnig finnst mér allt í lagi að borða ekki á McDonalds og gagnrýna þá fyrir óhollan mat og sem fyrirmynd óhollra lífsvenja.

Mér finnst bara alltof langt gengið þegar á líka að banna þessa hluti. Það þýðir að viðkomandi treysti ekki fólki fyrir að hugsa á gagnrýninn hátt og taka sínar eigin ákvarðanir. En ég trúi staðfastlega á það. Viðvörunarbjöllurnar fara í gang strax og einhver pólitíkus ákveður að hann ætli að hafa vit fyrir mér.

Klám er vafasöm iðja, en það er líka vafasamt að banna þá iðju. Ég held að McDonalds matur sé ruslfæði, en það þýðir ekki að ég vilji banna öllum að borða ruslfæði. Smá uppreisn gegn hollustu og 100% heilbrigðu líferni getur verið hollt. Sumt fólk þarf þess ventla til að lofta út stöku sinnum.

Karl Bretaprins mælir með að McDonalds-staðir verði bannaðir

Þessi blessaða heimspeki er alls staðar

"Ég mæli með því að enginn skuli gefast upp á góðu verki. Við veljum öll ákveðna leið til að vera í þessum heimi. Sum okkar gera suma hluti vel, en aðra hræðilega illa. Við eyðum helmingi ævi okkar í að leita eftir öllu því RÉTTA - réttu menntuninni, rétta starfinu, réttu vinunum, rétta húsinu, og svo framvegis. Sannleikurinn er sá að það er ekkert rétt eða rangt; það er allt hugarástand. Þú getur verið hluti af nánast hverju einasta kerfi að eigin völ. Valið til að vera sá sem þú ert hvílir á þér og engum öðrum. Jafnvel þó að þú veljir að gera hluti sem þér líður ekki vel með, þá geturðu ekki haldið áfram að gera þá lengi. Að lokum missirðu áhugann; það er grundvöllur mannlegs eðlis. Þetta á við um allt sem við gerum í lífinu." Rahul Prabhakar (2006)

Ég las þetta úr ansi skemmtilega grein í gær á bloggi indverska tæknihöfundsins Rahul Prabhakar sem starfar hjá Samsung samsteypunni í Kóreu. Greinin þótti mér öll áhugaverð, en svo þegar hann fer út í heimspekilegar pælingar í lok greinarinnar, spenntist ég allur upp og fór viðstöðulaust að pæla.

Þarnar eru nokkrar alhæfingar sem mig langar til að velta fyrir mér:

a) Við veljum öll ákveðna leið til að vera í þessum heimi.

b) Við eyðum helmingi ævi okkar í að leita eftir öllu því RÉTTA.

c) Sannleikurinn er sá að það er ekkert rétt eða rangt; það er allt hugarástand.

d) Það er grundvöllur mannlegs eðlis að missa áhugann á að gera það sem þér líður ekki vel með.

Það skemmtilega við alhæfingar er að það þarf ekki nema eina sanna fullyrðingu sem er í mótsögn við alhæfinguna til að sanna að hún sé röng.

a) Við veljum öll ákveðna leið til að vera í þessum heimi.

Þarna er höfundur ekki að halda því fram að við getum einhverju ráðið um það hvar við fæðumst eða við hvaða aðstæður, heldur að við getum valið okkar farveg í lífinu. Ég vildi óska að þetta væri sönn alhæfing, en ef hún er sönn þýðir það að þrældómur og nauðung sé ekki til. Ef hægt er að sýna fram á það að ein manneskja í heiminum hafi ekki þetta sjálfsagða val fyrir sjálfa sig; þá þýðir það að þessi fullyrðing sé ósönn, og ekki nóg með það, heldur að eitthvað mjög alvarlegt sé að í þessum heimi . Eitthvað sem þarf að laga. Reyndar er spurning hvort að fólk velji sína eigin leið þegar það lætur undan hópþrýstingi eða gerir hluti til þess eins að vera í uppreisn gegn yfirvaldi, eða þegar það hlíðir yfirvaldinu í einu og öllu. Þetta er í raun grundvallarspurning um frelsið. Hvað er það sem gerir okkur frjáls, annað en það að eiga kost á vali?

b) Við eyðum helmingi ævi okkar í að leita eftir öllu því RÉTTA.

Reyndar er sjálfsagt misjafnt hvort að fólk eyði helmingi, smáhluta eða allri ævinni í að leita eftir öllu því RÉTTA. Sumir gefast kannski fljótt upp, aðrir verða saddir þegar þeir hafa étið það sem að þeim er rétt, en svo eru það enn aðrir sem fá aldrei nóg, og svo að lokum sá hluti sem er ekki viss um hvort að það sem hann hafi sé það rétta, og er ennþá leitandi og gerir það hugsanlega alla sína ævi. Ég get auðveldlega sætt mig við þá hugmynd að ég sé að leita eftir því rétta í lífinu fyrir sjálfan mig og þá sem mér er annt um, en á samt erfiðara með að sjá fyrir mér hvort ég sé að leita eftir ÖLLU því rétta. Það þætti mér dæmi um töluvert miklar öfgar - að leita sér sífellt að rétta bílnum, húsinu, sundlauginni, veðrinu, og svo framvegis, - það er að segja svona efnislegum hlutum, en efnislegir hlutir eru þannig í eðli sínu að þeir breytast stöðugt. Þegar þú hefur loks náð þér í rétta efnislega hlutinn, þá eins og vax, umbreytist hann í eitthvað annað - en ekki með neinum innri breytingum endilega, heldur þeirri staðreynd að það er búið að búa til eitthvað nýtt og betra í staðinn. Aftur á móti er ýmislegt 'rétt' sem gott er að leita eftir, en ég er ekkert viss um að allir leiti eftir. Til dæmis efast ég um að forhertur bankaræningi leiti eftir því að gefa rétt til baka. Einnig efast ég um að knattspyrnumaður sem fær víti, sparki honum laust að markmanni andstæða liðsins af því að honum finnst það rétt, vegna þess að hitt liðið er búið að vera miklu betra í leiknum.

Aftur á móti trúi ég því að manneskjan hafi tilhneigingu til að sækjast í hið góða (ekkert endilega hið rétta) þegar það hefur fengið einhverja nasasjón af hvað þetta góða er.

Segjum að við séum í verslun og fáum vitlaust gefið til baka, í staðinn fyrir að fá kr. 500,- fáum við óvart kr. 5000,- Við vitum að það væri rétt af okkur að leiðrétta mistökin, en okkur gæti verið nákvæmlega sama og stungið seðlinum í vasann. Ef við vitum hins vegar að það sé gott, frekar en rétt að skila peningnum, þá erum við líklegri til þess að gera það, því að sá sem kannast við það sem gott er og skilur af hverju það er gott, leitast við að framfylgja því. Vonlaust sjálfsagt að sanna það, en ég held að þetta sé satt.

c) Sannleikurinn er sá að það er ekkert rétt eða rangt; það er allt hugarástand.

Þarna hefur hann Rahul einfaldlega bent á það sama og ég var að benda á, en með miklu sterkara orðalagi. Er það virkilega satt að rétt og rangt séu ekki til, að þarna sé einungis um hugarástand að ræða? Segjum að það sé rigning úti. Við göngum út í rigninguna og regnið fellur á andlit okkar. Við opnum munninn og lokum augunum, leyfum dropunum að trítla á tungunni og njótum rigningarinnar. Ef einhver kæmi og segði mér að það væri ekki rigning, heldur væru þetta aðeins dropar úr garðslöngu nágrannans, væri þá staðhæfing hans annað hvort rétt eða röng, eða bara sönn eða ósönn? Ef staðhæfing 'einhvers' hljómaði svona: "Það er engin rigning. Það sem þú heldur að sé rigning eru bara dropar úr garðslöngu nágrannans," þá gætir þú dæmt um hvort að fullyrðingin sé sönn eða ósönn. Aftur á móti ef 'einhver' segði: "Það er rigning engin og garðslanga úr dropum nágrannans," þá myndir þú átta þig á að þessi setning getur hvorki verið sönn né ósönn, enda er hún bara bull þar sem að hún er vitlaust sett saman. Þannig verður setningin röng. Með þessu móti má segja að setningar geti verið réttar og rangar, og ef setningar eru eitthvað annað en hugarástand (sem má reyndar deila um), þá vitum við um eitthvað sem er ekki hugarástand og er samt annað hvort rétt eða rangt.

d) Það er grundvöllur mannlegs eðlis að missa áhugann á að gera það sem þér líður ekki vel með.

Þegar talað er um grundvöll mannlegs eðlis er átt við eitthvað sem á við um allar manneskjur. Er það satt að allar manneskjur missi áhugann á að gera það sem þeim líður ekki vel með að gera? Til dæmis ef ég væri að spila knattspyrnu af því að pabbi var svo góður knattspyrnumaður og dreymir um að sonur hans verði allt sem hann varð aldrei, þýðir það að ég verði aldrei góður knattspyrnumaður af því einfaldlega að mér líður ekkert sérlega vel á knattspyrnuvellinum og finn mig ekki í leiknum sem slíkum? Ef svarið er já við þessu (sem ég held að sé rétta svarið), get ég þá ekki spurt stærra og farið í skólana: Ef börnum eru kennd fög sem þeim líður ekki vel með, munu þau þá missa áhugann á þeim strax og skyldunámi lýkur, og jafnvel áður? Ef svarið er já við þessu, þá er nokkuð ljóst að við þurfum að finna strax eitthvað fyrir blessuð börnin að gera sem þeim líður vel með, öllum sem einu, og ef tekst að finna þetta að minnsta kosti eina fyrir hvert barn, þá muni því líða vel og áhugi vaxa og dafna með því verki sem það er að sinna. Og þegar við kíkjum á enn stærra samhengi, fagmenntun og störf fólks - þá á það sama við. Manneskjan verður ekki hamingjusöm fyrr en hún finnur eitthvað sem henni líður vel við stunda.

Þýðir þetta að við ættum kannski að beita aðferðum atvinnumarkaðarins á barnaskólana? Bjóða börnum vinnu, og gefa þeim svigrúm til að hugsanlega búa til ný störf sem að öðrum hefur ekki dottið í hug fyrr?

Svona spenntur getur maður orðið fyrir pælingum sem birtast á óvæntum stöðum. Þessi blessaða heimspeki er alls staðar. (Nú þarf glöggur lesandi aðeins að finna eitt dæmi um stað þar sem heimspekin er ekki, til að afsanna fyrirsögn greinarinnar.)

The Queen (2006) ***

The Queen er engin snilldarmynd. Hún er ágætis afþreying sem fjallar um frægasta fólk Bretlandseyja, og reyndar snilldarvel leikin af Helen Mirren í hlutverki Elísabetar Bretadrottningar. Ekki má gleyma framúrskarandi leik Michael Sheen í hlutverki Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands.

The Queen er svolítið sérstök. Að hluta til er hún þjóðfélagsádeila, að hluta drama en kjarninn í henni er rómantísk gamanmynd, og ástarsambandið er á milli Elísabetar drottningar og Tony Blair forsætisráðherra.

Sagan gerist í kjölfar bílslyssins í París sem leiddi Díönu prinsessu til dauða og fjallar um viðbrögð drottningarinnar við dauða fyrrum tengdadóttur sinnar. Það er útilokað að segja til um hvort að sönn mynd birtist á skjánum, en hún er samt mjög sennileg.

Tony Blair, sem nýi forsætisráðherrann með hugsjónir um hallarbyltingu kemur óvænt drottningunni til hjálpar þegar hann verður var við að konungsfjölskyldan er að missa allt traust vegna samskiptaleysis þeirra við almenning. Hann gerir allt í sínu valdi til að leiða drottninguna í gegnum erfiðleikana og stendur sig býsna vel sem ráðgjafi hennar, á meðan að hún ætti í rún að vera ráðgjafi hans.

Myndin fjallar annars um lífsstíl drottningarinnar, um dýrkun hennar á náttúrunni og hennar viðhorfs til embættisins, að þetta sé skylda sem einhver verður að framfylgja og það vill bara til að það er í hennar hlutverki.

Það leikur enginn vafi á því að leikstjórinn sýnir bæði drottninguna og forsætisráðherrann í mjög svo mildu ljósi. Drottningin er þessi virðingarverða þögula típa sem vill gera allt rétt, burtséð frá því hvaða skoðun fólk hefur á gjörðum hennar, en Tony Blair er maðurinn sem stýrir skipinu, og gerir það af skynsemi og mannúð.

Ég verð bara að spyrja: Er þetta virkilega sami Tony Blair og hóf Íraksstríðið með Bush Bandaríkjaforseta? Er þetta virkilega sama drottning og talaði ísköld um dauða Díönu prinsessu? Er þessi kvikmynd auglýsing fyrir breska verkamannaflokkinn fyrir næstu kosningar?

Ég hefði ekki misst af miklu þó að ég hefði misst af þessari mynd.

Smelltu hér til að lesa gagnrýni um fleiri kvikmyndir. 

Niðurstöður Óskarsins: klúður!

Mín spá var í 25% samræmi við niðurstöður akademíunnar, sem þýðir annað hvort að ég hef ekkert vit á kvikmyndum eða að smekkur minn á kvikmyndum sé gjörólíkur smekk bandarísku akademíunnar, eða eitthvað allt annað sem mér dettur einfaldlega ekki í hug.

Ég hafði rangt fyrir mér í flestum aðalkategóríum, enda fór ég eftir eigin smekk, og síður eftir því sem ég trúði að myndi gerast út frá vinsældum viðkomandi. Reyndar var ég búinn að lesa ýmsa lista gagnrýnenda í Bandaríkjunum, en vildi að sjálfsögðu frekar fara eftir eigin tilfinningu.

Það var vissulega gaman að spá í spilin, og sérstaklega gaman að sjá hvað ég er öðruvísi.

 Besta kvikmyndin:

Spá: Letters From Iwo Jima

Sigurvegari: The Departed.

Ljóst er að ég er ekki sammála akademíunni um ágæti þessarar myndar, en svona er þetta. Smekkur manna er ólíkur. Ég skrifaðist á við bandaríska gagnrýnandann James Berardinelli, en honum fannst The Departed vera mikið meistarastykki. Hann hafði líka séð Internal Affairs en fannst hún svo léleg að hann nennti ekki einu sinni að skrifa um hana dóm, en sagði mér að hann hafi haft á tilfinningunni að atburðarrásinni í henni hafi verið flýtt, á meðan Scorcese gaf persónum sínum meiri tíma til að þróast. The Departed er 50 mínútum lengri mynd, sem útskýrir kannski þessa tilfinningu að einhverju marki. Svona er smekkur manna ólíkur.

0/1

 

Besti leikarinn:

Spá: Leonardo DiCaprio

Sigurvegari: Forest Whitaker

Þar sem að ég hef ekki séð The Last King of Scotland get ég í rauninni ekkert sagt um þetta val, nema að mig hlakkar mikið til að sjá Whitaker í þessu hlutverki.

0/2

 

Besta leikkonan: 

Spá: Helen Mirren

Sigurvegari: Helen Mirren

Ég hafði ekki séð neina af þeim kvikmyndum sem um var að ræða. Helen Mirren hafði einfaldlega hrifsað til sín öll möguleg verðlaun og hlaut að vinna þetta. (Hefði ég fylgt sömu aðferðarfræði í öðrum kategóríum hefði ég skorað mun hærra).

1/3

 

Besti leikari í aukahlutverki:

Spá: Djimon Hounsou

Sigurvegari: Alan Arkin

Það er engin spurning: Djimon Hounsou var stórkostlegur í sínu hlutverki, en verið var að verðlauna Alan Arkin fyrir stórgóðan feril.

1/4

 

Besta leikkona í aukahlutverki:

Spá: Rinko Kikuchi

Sigurvegari: Jennifer Hudson 

Flestir gagnrýnendur höfðu fullyrt að Hudson væri örugg með sigur, en þar sem að ég hef ekki enn séð Dreamgirl gat ég náttúrulega ekki stutt þá fullyrðingu.

1/5 

 

Besta leikstjórn 

Spá: Clint Eastwood

Sigurvegari: Martin Scorcese

Ljóst er að Martin Scorcese fær þessi verðlaun fyrir þær fjölmörgu klassamyndir sem að hann hefur leikstýrt á ferlinum. The Departed er alls ekki meðal hans bestu mynda; en kvikmyndaheimurinn krafðist þess einfaldlega að þessi vinsæli leikstjóri fengi loks Óskarinn og yrði ekki óverðlaunaður eins og Charlie Chaplin eða Alfred Hitchcock, sem fengu aldrei Óskar, en fjölmargar tilnefningar.

1/6 

 

Besta frumsamda handritið:

Spá: El Laberinto del Fauno

Sigurvegari: Little Miss Sunshine 

Vissulega eru samtölin í Little Miss Sunshine mjög flott skrifuð, en engin kvikmynd gerð á þessu ári jafnast á við hina frumlegu sögu sem birtist í El Laberinto del Fauno.

1/7

 

Besta handrit byggt á áður sömdu efni:

Spá:  Children of Men

Sigurvegari: The Departed

Þarna er ég einfaldlega innilega ósammála, þar sem að Infernal Affairs, frummynd The Departed, hafði mun betur skrifað handrit. Þetta finnst mér einfaldlega rangt. En svona er þetta stundum.

1/8 

 

Besta kvikmyndatakan:

Spá: El Laberinto del Fauno

Sigurvegari: El Laberinto del Fauno

Loksins erum við akademían sammála um eitthvað.

2/9 

 

Bestu skeytingar/klippingar:

Spá: Blood Diamond

Sigurvegari: The Departed

Þarna er ég ósammála, enda þótti mér The Departed alls ekkert sérstaklega vel klippt. 

2/10 

 

Besta erlenda myndin:

Spá: El Laberinto del Fauno

Sigurvegari:  Des Leben der Anderen

2/11

 

Besta teiknimyndin:

Spá: Cars

Sigurvegari: Happy Feet

2/12

Listræn stjórnun:

Spá: El Laberinto del Fauno

Sigurvegari: El Laberinto del Fauno

3/13

 

Bestu klæðin:

Spá: Curse of the Golden Flower

Sigurvegari: Marie Antoinette

3/14

 

Besta frumsamda tónlistin:

Spá: El Laberinto del Fauno

Sigurvegari: Babel 

3/15

 

Besta lagið:

Spá: eitthvað úr Dreamgirls

Sigurvegari: An Inconvenient Truth 

3/16

 

Besta förðunin:

Spá: El Laberinto del Fauno

Sigurvegari: El Laberinto del Fauno

4/17

 

Besta hljóðrásin:

Spá: Apocalypto

Sigurvegari: Dreamgirls

4/18

 

Bestu tæknibrellurnar:

Spá: Superman Returns

Sigurvegari: Pirates of the Caribbean: Dead Man's Chest 

4/19

 

Besta heimildarmyndin:

Spá: An Inconvenient Truth

Sigurvegari: An Inconvenient Truth 

5/20

Scorsese fékk loks Óskarinn

Ghost Rider (2007) ***1/2

Þetta finnst mér frábært. Gagnrýnendur á netinu og í fjölmiðlum almennt hafa gjörsamlega misþyrmt Ghost Rider. Eins og staðan er í dag fær hún aðeins 27% viðurkenningu sem góð mynd á rottentomatoes.com, vefsíðu sem reiknar út meðaltal jákvæðni eða neikvæðni gagnrýnanda á viðkomandi kvikmyndir. Í þetta sinn er ég ósammála straumnum, og er ánægður með hversu góðar viðtökur hún er að fá frá almenningi þrátt fyrir að vera skellt illilega af gagnrýnendum. Ég læt gagnrýni mína um Ghost Rider fylgja:

Ghost Rider (2007) ***1/2

 

Þó að ég gefi Ghost Rider þrjár og hálfa stjörnur er það ekki vegna þess að ég held að þetta sé stórmerkilegt listaverk, heldur bíómynd sem skilar sínu og betur en það. Fjöldi gagnrýnanda hefur rifið þessa mynd í sig og látið eins og hún sé eitthvað drasl, og þá aðallega vegna þess að guðfræðin á bakvið hana er eitthvað brengluð. En KOM ON! Aðalhetjan breytist í logandi beinagrind. Við hverju er hægt að búast?

Johnny Blaze (Nicolas Cage) gerir samning við djöfulinn sjálfan (Peter Fonda) um að losa föður sinn við krabbamein. Djöfullinn losar pabbann við krabbameinið en drepur hann samt. Ævi Johnny Blaze er í rúst eftir þetta þar sem að hann las ekki smá letrið. Hann fær ekki að halda vináttu- eða ástarsamböndum, þar sem að sál hans er nú í eigu Satans og mun verða notuð síðar sem verkfæri hans.

Johnny hefur séð eftir þessum samningi í yfir tuttugu ár og alltaf hagað sér til fyrirmyndar eftir þetta. Hann hvorki reykir né drekkur og dreymir um að gera þjóðfélaginu gagn. Hann starfar sem áhættustjarna á mótorhjóli og er frægur fyrir að stökkva yfir vörubíla og þyrlur langar vegalengdir.

Loks kemur að því að djöfullinn þarf á Draugaþreytinum (Ghost Rider) að halda, en mig langar að kalla hann Draugaþreytinn af því að hann er draugur sem þreytir áfram mótorhjóli sínum af miklum krafti. Svo er málið búið að sonur djöfulsins hefur gerst metnaðarfullur og ætlar að taka yfir veldi föður síns. Sonurinn er semsagt verri en pabbinn að því leyti að hann fylgir engum reglum. Hann drepur bara þá sem honum sýnist og pirrast ekkert yfir heilagri grund eða neinu slíku. Djöfullinn vill hafa ákveðna reglu á jörðu, þar sem að hann vill völd yfir fólki en ekki eyðileggingu, og fær hann Draugaþreytinn til að berjast gegn syni sínum og skrýmslum hans.

Myndin er vel gerð og hin besta skemmtun. Tæknibrellurnar eru flottar og ná mjög vel utan um þennan karakter, en ég hafði lesið einhverjar teiknimyndasögur um hann þegar ég var unglingur. Það eru ákveðnar klisjur í lokin sem gerir endinn frekar væminn, en ekkert sem eyðileggur of mikið fyrir því góða sem á undan er gengið.

Þema myndarinnar snýst um fyrirgefningu og val. Johnny gerði þessi einu mistök, að skrifa undir samning með blóði sínu við djöfulinn, og þrátt fyrir að hafa gert allt annað rétt í lífinu, þjáist hann stöðugt fyrir það. Og þó að hann verði að verkfæri djöfulsins, þá finnur hann kraft til að breyta rétt þrátt fyrir það, og snúa baráttunni upp í stríð hins góða gegn hinu illa, í stað hins vonda gegn hinu verra.

Svo má ekki gleyma því að myndirnar á tjaldinu eru einfaldlega gull fyrir gamla þungarokkara. Hvaða rokkari fær ekki eitthvað út úr því að sjá logandi beinagrind í leðurjakka og með svipu úr keðju gera óþokkum og skrýmslum lífið leitt.

Ljóst er að leikstjóranum, Mark Steven Johnson, hefur farið mikið fram síðan hann gerði hina sárleiðinlegu Daredevil. En ég á reyndar eftir að kíkja á leikstjóraútgáfu þeirrar myndar og einnig Electra. Ljóst að maður verður að fara að kíkja á þessar myndir, því að þó þreytarinn sé þunnur - þá er fullt af kraftmiklum spörkum í honum.

Stórskemmtileg ofurhetjumynd, en aðeins fyrir þá sem hafa gaman af ofurhetjumyndum og mæta ekki með of miklar væntingar um skynsamlegan söguþráð og góðan leik; en reyndar leika þeir Nicolas Cage og Sam Elliot skemmtilegt tvíeyki, en allir aðrir fannst mér reyndar tvívíðir og þunnir.

Smelltu hér til að lesa gagnrýni um fleiri kvikmyndir.

 

Draugasaga enn vinsælust vestanhafs

Hryllilegt spark sem Terry fékk í höfuðið

Ég sá þennan leik og þetta ljóta spark sem Terry fékk undir kjálkann. Þegar Terry stökk að boltanum með höfuðið á undan, og ætlaði líklega að skalla boltann í netið, kom varnarmaður Arsenal að og þrykkti undir höfuð Terry eins og ef um bolta væri að ræða. Terry lippaðist meðvitundarlaus niður á jörðina og hópur manna umkringdi hann samstundis. Þetta leit illa út. Ég hélt hann væri dauður. Eftir smástund fór hann svo að hreyfa sig eitthvað, og þá hélt ég að hann væri 'aðeins' hálsbrotinn. Svo þegar fréttist að hann hafi útskrifast af sjúkrahúsi rúmum klukkutíma síðar hlýtur mönnum að létta.

Terry gat fagnað með félögum sínum

Óskarsverðlaunaspá Hrannars

Í kvöld rennur stóra stundin upp í Hollywood. 79. Óskarsverðlaunahátíðin mun eiga sér stað og fullt af kvikmyndum og fagmönnum í Hollywood og víðar verðlaunaðir fyrir afrek sín með kvikmyndalistinni.  Ég hef reynt að komast yfir flestar af þeim myndum sem keppa til úrslita, en játa að ég hef ekki séð þær allar, enda ekki auðvelt að finna þær tímanlega á Íslandi þegar maður er í þessu af áhuganum einum saman. 

 

Besta kvikmyndin:

Babel ****

The Departed ***

Letters From Iwo Jima ****

Little Miss Sunshine ***1/2

The Queen (Óséð)

Af þessum myndum þykir mér Babel og Letters From Iwo Jima bestar. Letters From Iwo Jima fannst mér aftur á móti alveg frábær, þegar Babel vakti mig til umhugsunar um áhugaverð málefni og hafði sterk áhrif á mig. Letters From Iwo Jima er einfaldlega svo mannleg og vel leikin, eða eins og ég sagði í gagnrýninni minni: ein best leikna mynd sem ég hef séð; þannig að val mitt er auðvelt.

Besta myndin:  Letters From Iwo Jima
Mætti vinna: Babel
Mætti alls ekki vinna: The Departed

 

Besti leikarinn:

Leonardo DiCaprio í Blood Diamond ***1/2

Ryan Gosling í Half Nelson (Óséð)

Peter O'Toole í Venus (Óséð)

Will Smith í The Pursuit of Happiness (Óséð)

Forest Whitaker í The Last King of Scotland (Óséð)

Þar sem að ég hef augljóslega aðeins séð eina af þessum fimm kvikmyndum er vonlaust fyrir mig að dæma, en mér fannst Leonardo DiCaprio hreint frábær í Blood Diamond. Annars finnst mér skemmtilegt að Peter O'Toole sé að berjast um vinninginn í þetta skiptið, en hann er á 75. ára, aðeins fjórum árum yngri en Óskarsverðlaunahátíðin sjálf. Bara fyrir það hvað hann var frábær í Lawrence of Arabia á sínum tíma mætti hann alveg taka Óskarinn með heim til sín í þetta skiptið.

Besti leikarinn: Leonardo DiCaprio
Mætti vinna: Peter O'Toole 

 

Besta leikkonan: 

Penélope Cruz í Volver (Óséð)

Judi Dench í Notes on a Scandal (Óséð)

Helen Mirren í The Queen (Óséð)

Meryl Streep í The Devil Wears Prada (Óséð)

Kate Winslet í Little Children (Óséð)

Ég hef engar forsendur til að spá um sigurvegarann hérna, þar  sem að ég hef ekki séð neina af þessum myndum. Samt er ekki ólíklegt að Helen Mirren taki þetta.

Spá: Helen Mirren

 

Besti leikari í aukahlutverki:

Alan Arkin í Little Miss Sunshine ***1/2

Jackie Earle Haley í Little Children (Óséð)

Djimon Hounsou í Blood Diamond ***1/2

Eddie Murphy í Dreamgirls (Óséð)

Mark Wahlberg í The Departed ***

Þar sem að ég hef hvorki séð Little Children né Dreamgirls get ég varla dæmt um þær. En af hinum myndunum get ég sagt að mér þótti Mark Wahlberg ágætur í The Departed, en þó alls ekki neitt það góður að hann ætti skilið Óskar fyrir. Alan Arkin var fínn í Little Miss Sunshine. Hann hefur alltaf verið traustur leikari og stóð sig mjög vel í þessari mynd, en var ekkert yfirburða átakanlegur. Aftur á móti fannst mér Djimon Hounsou alveg hreint frábær í Blood Diamond þar sem hann lék örvæntingarfullan föður sem reynir að bjarga fjölskyldu sinni úr klóm borgarastyrjaldar. 

Besti leikari í aukahlutverki: Djimon Hounsou
Mætti vinna (vegna aldurs og fyrri starfa): Alan Arkin
Mætti ekki vinna: Mark Wahlberg

 

Besta leikkona í aukahlutverki:

Adriana Barraza í Babel ****

Cate Blanchett í Notes on a Scandal (Óséð)

Abigail Breslin í Little Miss Sunshine ***1/2

Jennifer Hudson í Dreamgirls (Óséð)

Rinko Kikuchi í Babel ****

Adriana Barraza var mjög góð sem örvæntingarfull barnfóstra í Babel, sem þurfti að komast í brúðkaup sonar síns til Mexíkó og fyrir vikið tapar nánast lífi sínu, en tapar öllu því sem hún hefur barist fyrir í fjölda ára. Abigail Breslin var mjög náttúruleg sem sjö ára stúlka í Little Miss Sunshine, en af henni geislaði þó enginn snilldarleikur. Aftur á móti var Rinko Kikuchi hreint frábær sem heyrnarlaus táningur í Babel. 

Besta leikkona í aukahlutverki: Rinko Kikuchi
Mætti vinna: Adriana Barraza
Mætti ekki vinna: Abigail Breslin

 

Besta leikstjórn 

Clint Eastwood fyrir  Letters From Iwo Jima ****

Stephen Frears fyrir The Queen (Óséð)

Paul Greengrass fyrir United 93 (Óséð)

Alejandro González Iñárritu fyrir Babel ****

Martin Scorsese fyrir  The Departed ***

Ég vil alls ekki að Martin Scorsese vinni fyrir The Departed, sem mér finnst illa leikstýrð endurgerð mikið betri kvikmyndar: Infernal Affairs **** (2002). Eastwood leikstýrði frábærum leikarahóp í Letters From Iwo Jima svo að þeir bókstaflega lifnuðu við á tjaldinu. Iñárritu gerði líka frábæran hlut með því að segja sögu sem gerðist samtímis í fjórum heimsálfum og tengdist rökrétt og listilega vel saman, og tjáði magnaða hugmynd. Þó fannst mér klassískur stíll Eastwood meira spennandi en heimildarmyndarstíll Iñárritu.

Besta leikstjórn: Clint Eastwood
Mætti vinna:  Alejandro González Iñárritu
Mætti alls ekki vinna (enda er The Departed engin Taxi Driver): Martin Scorcese

 

Besta frumsamda handritið:

Guillermo Arriaga fyrir Babel ****

Iris Yamashita og Paul Haggis fyrir Letters From Iwo Jima ****

Michael Arndt fyrir Little Miss Sunshine ***1/2

Guillermo del Toro fyrir El Laberinto del Fauno ****

Peter Morgan fyrir The Queen (Óséð) 

Þó að Little Miss Sunshine sé mjög góð mynd finnst mér hún ekki ná hæðum hinna þriggja. Mér finnst erfitt að velja á milli þeirra, en þó verð ég að segja að frumlegasta sagan var ævintýrið og stríðsmyndin El Laberinto del Fauno eftir Guillermo del Toro. Sú mynd er mögnuð og hefur djúpa sögu að segja.

Besta handrit: Guillermo del Toro
Mætti vinna: Iris Yamashita og Paul Haggis
Mætti líka vinna: Guillermo Arriaga

 

Besta handrit byggt á áður sömdu efni:

Sacha Baron Cohen, Anthony Hines, Peter Baynham, Dan Mazer og Todd Phillips fyrir Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation ***1/2

Alfonso Cuarón, Timothy J. Sexton, David Arata, Mark Fergus og Hawk Ostby fyrir  Children of Men ***1/2

William Monahan fyrir The Departed ***

Tood Field og Tom Perrotta fyrir Little Children (Óséð)

Patrick Marber fyrir Notes on a Scandal (Óséð)

Af þeim þremur myndum sem ég hef séð af þeim sem fengu tilnefningu, þá get ég sagt að mér þótti handritið af The Departed langt frá því að vera jafngott og af frummyndinni. Borat var náttúrulega hryllilega fyndin og skrifuð af mikilli snilld, en af þessum þótti mér Children of Men einnig vera skemmtilega skrifuð og spennandi. Ég er satt best að segja hissa á að Children of Men hafi ekki hlotið fleiri tilnefningar.

Besta handrit: Children of Men
Mætti ekki vinna: The Departed

 

Besta kvikmyndatakan:

Vilmos Zsigmond fyrir The Black Dahlia (Óséð)

Emmanuel Lubezki fyrir Children of Men ***1/2

Dick Pope fyrir The Illusionist (Óséð)

Guillermo Navarro fyrir El Laberinto del Fauno ****

Wally Pfister fyrir The Prestige *1/2

Mér þótti lítið varið í The Prestige, en viðurkenni að kvikmyndatakan í henni var góð. Einnig fannst mér kvikmyndatakan nokkuð flott í Children of Men, en hún hafði frekar mjúkan stíl sem áhugavert var að fylgjast með; en kvikmyndatakan í El Laberinto del Fauno var hrein snilld.

Besta kvikmyndatakan: El Laberinto del Fauno
Mætti ekki vinna: The Prestige

 

Bestu skeytingar/klippingar:

Douglas Crise og Stpehn Mirrione fyrir Babel ****

Steven Rosenblum fyrir Blood Diamond Blood Diamond ***1/2

Alfonso Cuarón og Alex Rodríguez fyrir Children of Men ***1/2

Thelma Schoonmaker fyrir The Departed ***

Clare Douglas, Richard Pearson og Christopher Rouse fyrir United 93 (Óséð)

Klippingarnar fyrir Babel, The Departed og Children of Men hrifu mig ekkert sérstaklega, en mér fannst sú vinna mjög áhrifarík í Blood Diamond.

Besta skeyting/klipping: Blood Diamond
Mætti ekki vinna: The Departed

 

 

Besta erlenda myndin:

Eina myndin sem ég hef séð af þeim sem eru tilnefndar er El Laberinto del Fauno og hún er einfaldlega það frábær að hún hlýtur að vinna. Ég á bágt með að trúa öðru. Reyndar fannst mér skrýtið að hún skuli ekki fengið tilnefningu sem besta kvikmynd ársins 2006, en held þó að hún hefði átt erfitt uppdráttar með að vinna gegn klassa eins og Letters From Iwo Jima.

Smærri verðlaun:

Ég spái því að Cars **** verði valin besta teiknimyndin, en ég hef því miður hvorki náð að sjá Happy Feet né Monster House. 

Besta listræna stjórnunin spái ég að lendi í höndum El Laberinto del Fauno.

Ég hef ekki hugmynd um hvaða mynd getur fengið verðlaun fyrir besta klæðaburðinn, en spái þó að hin kínverska Curse of the Golden Flower geti tekið þetta.

Besta frumsamda tónlistin má lenda í El Laberinto del Fauno.

Ég hef ekki hugmynd um hvað besta lagið verður, en það eru þrjú möguleg úr myndinni Dreamgirls, sem ég hef ekki séð. Þannig að ég sleppi því bara að spá hérna.

Fyrir bestu förðunina:  El Laberinto del Fauno.

Fyrir bestu hljóðrásina: Þar eru þrjár myndir sem gætu tekið þetta. Flags of Our Fathers hefur magnaða hljóðrás í bardagaatriðunum, en er samt of lík Saving Private Ryan fyrir minn smekk. Blood Diamond var líka með mjög flotta hljóðrás, en mér finnst þó að Apocalypto ***1/2 mætti taka þessi verðlaun, þar sem að hljóðrásin var mögnuð í þeirri mynd - mér fannst ég vera kominn inn í frumskóg í Mexíkó, og það er nokkuð vel af sér vikið þar sem að ég þekki það af eigin reynslu að hafa verið í frumskóg á Maya slóðum í Mexíkó.

Fyrir bestu hljóðrásarklippingu: Apocalypto.

Bestu tæknibrellurnar: Ég er í raun hissa á því að El Laberinto del Fauno eða Letters From Iwo Jima skuli ekki hafa verið tilnefnd hérna, en af þeim sem tilnefndar eru myndi ég velja Superman Returns *1/2 þó að myndin sjálf hafi verið mjög slöpp, rétt eins og aðrar tilnefndar myndir, Poseidon ** og Pirates of the Caribbean: Dead Man's Chest **.

Ég hef ekki séð neina af tilnefndum heimildarmyndum en hef þó heyrt mjög góða hluti um An Inconvenient Truth, sem hefur orðið til þess að demókratar í Bandaríkjunum vilja ólmir og uppvægir að Al Gore bjóði sig aftur fram til forseta.

Ég veit ekkert um stuttmyndirnar. Fæst orð hafa minnsta ábyrgð.

Þannig er mín spá fyrir Óskarinn árið 2007.

  

 

The Departed (2006) ***

Það er hrein tilvililjun að ég skuli leigja The Departed (2002) og Infernal Affairs (2002) á sama degi. Ég mundi ekki það sem ég hafði einhvern tíma heyrt, að The Departed væri endurgerð Infernal Affairs. En ég komst að því í dag og verð að segja að Infernal Affairs frá Hong Kong er mun betri kvikmynd en The Departed frá Hollywood.

Sagan er nákvæmlega sú sama. Handritið er nánast copy/paste dæmi, fyrir utan það að leikararnir búa til sínar eigin persónur úr efniviðnum og sagan glatar kjarnanum sem var svo sterkur í Hong Kong útgáfunni - að illmenni þjást meira eftir því sem þeir lifa lengur, og að dauðinn sé aðeins lausn fyrir þá undan þeirri þjáningu sem illska þeirra skapar bæði þeim og öðrum.

The Departed er fagmannlega gerð í flesta staði, en samt er ein alvarleg villa. Það er þegar Billy Costigan (Leonardo DiCaprio) veitir Colin Sullivan (Matt Damon) eftirför úr kvikmyndahúsi. Þegar Billy var inni í kvikmyndahúsinu fékk hann SMS skeyti á símann. Þá var titrari símans á. En þegar það hentaði handritinu, fimm mínútum síðar, fyrir utan kvikmyndahúsið, þá fékk hann aftur SMS skeyti, en þá var hringingin á og var stillt það hátt að Colin Sullivan varð var við eftirförina og náði að flýja. Slík mistök áttu sér ekki til í upprunalegu myndinni.

Talað er um að verðlauna Martin Scorcese með óskarsverðlaunum fyrir þessa mynd. Ég tel hann ekki eiga þau skilið. Hann hefur einfaldlega tekið formúlu úr frábærri mynd, berstrípað hana af merkingu og fært hana yfir til Boston borgar. Það finnst mér ekki mikil list. Aftur á móti, fyrir þá sem ekki hafa séð Infernal Affairs, er The Departed sjálfsagt ágætis skemmtun og jafnvel óvenju góð á Hollywood mælikvarða.

Leikur DiCaprio hefur verið mikið lofaður fyrir þessa mynd, en ég játa að mér þótti hann margfalt betri í Blood Diamonds.

Það er í rauninni ekkert þema í The Departed fyrir utan klisjuna að glæpir borgi sig ekki. Ekki merkilegur pappír, en vel gerður.

Ég mæli samt með henni sem góðri skemmtun, en hún er ekki sú snilld sem markaðsvélin í Hollywood vill láta þig trúa að hún sé.

Smelltu hér til að lesa gagnrýni um fleiri kvikmyndir.

Little Miss Sunshine (2006) ***1/2

Nú hlýtur þessu bráðum að ljúka. Hverjar eru líkurnar á því að maður horfi á þrjár myndir í röð og allar þeirra eru hörkugóðar? Little Miss Sunshine er einfaldlega stórskemmtilega gamanmynd um ástina á nánustu ættingjum, sem enginn ætti að láta fram hjá sér fara.

Olive (Abigail Breslin) er 7 ára gömul, og frekar þybbin stúlka sem dreymir um að verða fegurðardrottning. Hún vinnur sér sæti í fegurðarkeppninni Little Miss Sunshine í Kaliforníu, sem á að fara fram í öðru fylki eftir fá daga. Fjölskylda hennar ákveður að fylgja henni í keppnina, en hver og einn þeirra hefur mjög sérstakan persónuleika og fást við margvísleg persónuleg vandamál.

Afinn (Alan Arkin) er heróínfýkill sem hugsar um fátt annað en hvernig hann hefði getið lifað lífinu öðruvísi. Frændinn Frank (Steve Carell) er í umsjá fjölskyldunnar eftir að hafa reynt að fremja sjálfsvíg, en kærasti hans hafði farið frá honum fyrir mann sem þótti merkilegri en Frank á vitsmunalega stiginu. Bróðir hennar (Dwayne) hatar formlega alla og dreymir um að verða flugmaður, hann talar ekki vegna þess að Nietzsche minntist einhvern tíma á að það væri ekkert merkilegt ósagt í þessum heimi. Mamman (Toni Collette) er á barmi taugaáfalls, lýgur um smáatriði en þráir ekkert annað en hreinskilni frá öðrum. Og pabbinn er hugmyndasmiður að kerfi sem á að tryggja velgengni í lífinu, vandamálið er bara að honum hefur ekki tekist að selja það og er nánast gjaldþrota, - en hann er gífurlega upptekinn af því að vinna og finnast vera sigurvegari, en fyrirlítur allt sem tengist tapi og veikleika.

Þannig er þessi fjölskylda samansett sem fer saman í þessa ferð, og að sjálfsögðu tekst þeim að púsla sér saman á leiðinni og finna lausnir á þeim vandamálum sem hrjá þau, án þess jafnvel að átta sig á því sjálf.

Hæfileikakeppnin í lokin spilar aðeins á væntingar áhorfenda, en það er bara nokkuð sem að þú þarft að sjá með eigin augum. Hvort Olive vinni fegurðarsamkeppnina er ekki aðalmálið, heldur leiðin að keppninni og að taka þátt sem þú sjálf.

Í raun fjallar Little Miss Sunshine um það að þó að þú sért kannski ekki alveg eins og allir aðrir, þá er það allt í lagi, og ekki bara það: það er frábært og gott að þú skulir voga þér að vera þú sjálf eða sjálfur. Það er á endanum það sem fólk elskar við þig.

Stórskemmtileg mynd sem ætti að geta fengið flesta til að brosa, að minnsta kosti vel út í annað, ef ekki allan hringinn.

 

Smelltu hér til að lesa gagnrýni um fleiri kvikmyndir.