Hlutir sem geta spillt vináttu og ást

Það er fullt af mótsögnum í vináttu og ást, svona eins og hafstraumar sem bera fleka í óvæntar áttir. Stundum finnum við góða höfn, stundum rekumst við á sker.

Sem börn gerum við fullt af mistökum sem hafa áhrif á samband okkar við önnur börn og annað fólk. Því betur sem við lærum af mistökum okkar, því fljótari erum við að átta okkur á hversu mikilvægt það er að hafa heilindi í lífinu, og hvernig heilindin eru eitthvað ókeypis, eitthvað sem við getum á svipstundu öðlast, með einni ákvörðun og síðan aga.

Veltum þessu aðeins fyrir okkur. 

Hefurðu einhvern tíma logið að einhverjum eða brotið trúnað, til dæmis með því að segja öðrum frá leyndarmáli sem þú áttir með öðrum vin? Það sem gerist er að traustið milli ykkar rofnar, og það er ekki bara ef hinn aðilinn áttar sig á að þú hefur logið eða svikið, heldur vegna þess að þú veist það! Og þú veist að lygar og svik eru vanvirðing, ekki aðeins við hina manneskjuna eða þig, heldur við sambandið sem slíkt, og sambandið verður aldrei eins eftir að þessi trúnaður hefur verið rofinn.

Hefurðu einhvern tíma hætt að hafa samband við einhvern sem þér þykir vænt um, sleppt því að hafa fyrir því að heimsækja, hringja eða senda skilaboð? Hafið þið hætt að hittast á mannamótum? Gerist þá ekki einmitt þetta, að sambandið flosnar upp, þó að það sé ekkert endilega það sem þið viljið? Þegar við hættum að næra samböndin verða þau eins og jörð sem aldrei er vökvuð, hún verður þurr og ekkert á henni grær lengur. Þetta getur líka gerst ef þú tekur hina manneskjuna sem sjálfsagðan hlut, og hefur ekkert fyrir því að vekja hjá henni ánægju eða vera með henni á gæðastundum. Þetta getur gerst þegar þú hunsar aðra manneskju.

Hefurðu einhvern tíma öfundað einhvern sem þú elskar? Hvaða áhrif hefur það á sálarlífið? Oft er sagt að öfund sé verst allra synda, ekki bara vegna þess hversu slæm áhrif hún hefur á sambönd, heldur hversu hundleiðinleg hún er. Það eru engir kostir við hana. Aftur á móti er lítið mál, ef maður þekkir aðeins sjálfan sig, að átta sig á ef öfund sprettur upp, rýna aðeins í hana og uppræta, rétt eins og aðra fordóma sem spretta stundum fram í huga okkar.

Afbrýðisemi er álíka leiðinleg og öfund, en hún er þegar einhver hefur eitthvað sem maður sjálfur vill hafa og telur sig ekki getað fengið það. Verst er að vera afbrýðisamur út í efnislega hluti sem eru takmarkaðir að magni, því þá eru einu leiðirnar til að fá þennan hlut leiðir eins og að stela, svíkja, pretta eða kaupa; en sértu afbrýðisamur út í andlega hluti eins og vináttu við aðra, hamingju eða hæfni, þá ertu á algjörum villigötum, því þetta eru allt hlutir sem maður getur öðlast sjálfur.

Neikvæðin gagnrýni getur orðið ansi leiðigjörn, sérstaklega ef ekkert uppbyggilegt eða vilji til að bæta hlutina býr að baki, þegar hún birtist eins og skot á manneskjuna eða dómur um eitthvað sem maður hefur ekki gert nógu vel. Það er auðvelt að fá leið á manneskjum sem sjá eitthvað ómögulegt í hverju horni, sérstaklega ef það er í fari annarra og óumbeðið. Fólk reynir að forðast leiðinlegar manneskjur, enda er nóg af skemmtilegu og uppbyggjandi fólki til staðar í heiminum, og betra að stofna til sambanda með slíku fólki. 

Stundum rífast ástvinir um eitt eða annað. Sum deilumál leysast fljótt með alúð og athygli, og góðum samskiptum. En vanti slík viðbrögð geta deilurnar orðið hatrammar og langvinnar. Þær geta valdið skilnaði á milli þessara fyrri vina og löngun til að hittast aldrei nokkurn tíma aftur. Slíkt getur jafnvel snúist upp í fjandskap og hatur, eitthvað sem betra væri að forðast sem heitan eldinn.

Ef ástvinur lítur of stórt á sjálfan sig og telur sig eitthvað betri en hinn aðilann, og það kemur fram í orðum hans og verkum, þá getur það valdið óánægju hjá hinum í sambandinu og skapað löngun til að fjarlægjast manneskjuna.

Stundum breytumst við. Eitthvað gerist. Við upplifum eitthvað áhugavert. Öðlumst reynslu, lesum einhvern texta sem hefur djúp áhrif á okkur. Jafnvel kvikmyndir, skáldsögur eða leikrit getur tekið virkan þátt í að breyta okkur. Til er umbreytandi nám, eitthvað sem fær okkur til að endurhugsa hvernig manneskjur við erum og við áttum okkur á að við getum lifað lífinu betur. Þetta getur líka verið í hina áttina, við getum lent í slæmum félagsskap, brotið af okkur, brotið lögin, framið glæpi, og þannig versnað. Sama í hvora áttina við förum, þá getur það haft áhrif á vináttusambönd okkar og ástarsambönd. Vináttusamböndin eru sjaldan jafn sterk og fjölskyldusamböndin, sem þó geta líka trosnað og fjarað út. Sannur vinur áttar sig á að fólk breytist og er það sem það er á hverri stundu, og með breytingum þurfum við umburðarlyndi og vera tilbúin að fyrirgefa, og þá ekki bara hinni manneskjunni, heldur fyrst og fremst okkur sjálfum.

Þetta er ekki tæmandi greinargerð um það sem getur spillt fyrir vináttu og ást, heldur smá vangaveltur sem sprottið hafa úr minni eigin reynslu og vangaveltur um hana. Þar sem ég hef varið um helmingi ævi minnar erlendis, hef ég áttað mig á því hvað fjarveran getur haft sterk og varanleg áhrif á vináttuna, og hvernig veikari sambönd fjara út á meðan sönn vinátta og ást styrkist, þrátt fyrir allt.