Stórmyndir: Spider-Man (2002) ****

Spider-Man 3 verður frumsýnd á morgun. Ég spái því að hún muni slá öll aðsóknarmet og verða meðal vinsælustu kvikmynda allra tíma. Mér finnst við hæfi að birta gagnrýni á Spider-Man frá 2002 í dag, og síðan umfjöllun um Spider-Man 2 (2004) á morgun. Eftir það mun ég skella mér á bíó við fyrsta tækifæri til að bera nýjustu útgáfuna augum.

Ég viðurkenni fúslega að ég er svolítið veikur fyrir ofurhetjumyndum og myndskreyttum skáldsögum um ofurhetjur, enda eru þær oftast blanda af þremur frásagnaformum sem ég er hrifinn af: vísindaskáldsögum, fantasíum og drama.  Möguleikarnir fyrir frásagnargleði eru óþrjótandi í heimi ofurhetja.

Peter Parker (Tobey Maguire) er nemandi í framhaldsskóla sem staddur er í vítahring eineltis.  Hann er vísindanörd, með lélega sjón og svolítill væskill. Hann hefur verið hrifinn af Mary Jane Watson (Kirsten Dunst) frá sex ára aldri, en þarf stöðugt að horfa upp á hana í sambandi með ömurlegum karlmönnum. Hún fær slæma meðferð frá föður sínum, lendir í sambandi með mesta töffara en jafnframt hálfvita skólans, Flash Thompson (Joe Manganiello), og síðan með Harry Osborn (James Franco), besta vini Peter.

Faðir Harry er vísindamaðurinn og auðkýfingurinn Norman Osborn (Willem Dafoe) sem vinnur að þróun öflugra vopna fyrir herinn. Þegar tilraun hjá honum fer úr böndunum, missir hann vitið, fær ofurkrafta og ákveður að nota tækin sem hann hefur þróað í eigin þágu, í gervi Green Goblin. En nú er ég kominn framúr mér.

Á rannsóknarstofu um erfðagreiningu er Peter Parker bitinn af kónguló sem hefur verið sett saman úr mörgum ólíkum tegundum kóngulóa. Þegar hann vaknar næsta dag þarf hann ekki að nota gleraugu, sér vöðvabúnt í speglinum og uppgötvar að hann er orðinn gjörbreyttur maður, með ofurkrafta frá kóngulónni. Það er stórskemmtilegt að fylgjast með þegar hann uppgötvar vefinn sem skýst út úr úlnliðum hans (upphaflega í teiknimyndasögunum hafði Peter Parker hannað tæki sem hann setti utan um úlnliðina), og þegar hann uppgötvar kóngulóartilfinninguna - en þá nemur hann allt í umhverfinu á ofurhraða og getur brugðist við öllu áreiti með mikilli fimi. Einnig er gaman að því þegar hann klifrar sinn fyrsta vegg og stekkur á milli húsþaka og síðan stórhýsa á frekar spaugsaman hátt.

Tæknibrellurnar eru skemmtilega gerðar, en ná þó ekki að sannfæra mig 100%, enda finnst mér óraunhæft að krefjast þess af kvikmyndagerðarmönnunum. Það er eins og þyngdaraflið virki ekki alltaf alveg rétt. Spennuatriðin þar sem Spider-Man sveiflar sér á milli bygginga og lúskrar á glæpamönnum eru góð, en frumkrafturinn í myndinni felst í gífurlega vel skrifuðu handriti David Koepp og Stan Lee, með góðri persónusköpun, samtölum og leik. Sambandið á milli Peter Parker, Mary Jane Watson og Harry Osborn er klassískur ástarþríhyrningur sem getur aðeins endað með ósköpum; sérstaklega þegar faðir Harry dýrkar Peter sem Norman Osborn en hatar hann sem Green Goblin.

Einnig er samband Peter við frænku sína og uppalanda, May Parker (Rosemary Harris) mjög vel útfært, svo og frumforsenda þess að Peter ákveður að nota krafta sína til góðs frekar en í eigin þágu; en hann hafði með aðgerðarleysi sínu þegar hann hleypti glæpamanni framhjá sér, óbeint valdið dauða frænda síns Ben (Cliff Robertson), en sami glæpamaðurinn og hann hafði sleppt framhjá sér skaut Ben banaskoti.

"Remember, with great power comes great responsibility" (Ben frændi).

Með samviskubit yfir dauða frænda sinn og ábyrgðartilfinningu til að sjá fyrir frænku sinni, sættir hann sig við það sem Ben frændi hans hafði sagt honum um aukinn þroska, að miklum krafti fylgi mikil ábyrgð. Peter flytur til New York borgar, byrjar í háskólanámi og fær aukastarf sem ljósmyndari fyrir dagblaðið The Daily Bugle, sem rekið er af æsifréttaritstjóranum J. Jonah Jameson (J.K. Simmons) sem er sannfærður frá fyrsta augnabliki að Spider-Man sé ekkert annað en ótýndur glæpamaður.

 

Þetta gerir Spider-Man einmitt að góðri mynd, hún hefur þema sem skiptir máli og sýnir hvað gerist ef menn sýna ekki ábyrgð. Norman Osborn fær gífurlega krafta en er knúinn áfram af reiði og hefndarfýkn, á meðan Peter Parker fær jafnmikla krafta en gerir allt sem í hans valdi stendur til að breyta rétt. Alla myndina slær þessi siðferðilegi púls sem tengist frelsi og ábyrgð; en vissulega er frelsið einmitt sá mikli kraftur sem vesturlandabúar höndla í dag. Stóra spurningin sem aðrar þjóðir spyrja sig að sjálfsögðu er sú hvort að vesturlöndin, og þá sérstaklega Bandaríkin, séu líkari Green Goblin, sem bregst við minnsta áreiti með ofbeldi og ofsa; eða Spider-Man, sem gerir sitt besta til að leysa vandamálin með eins litlu valdi og mögulegt er.

Tobey Maguire stendur sig stórvel í aðalhlutverkinu og nær góðu sambandi við Kirsten Dunst. Willem Dafoe er einnig stórgóður. Sam Raimi heldur traust um stjórnvölinn sem leikstjóri og tónlistin eftir Danny Elfman er eins og kvikmyndatónlist á að vera, truflar ekki söguna, heldur blæs ferskum anda í persónurnar.

Engin spurning að ég mæli hiklaust með Spider-Man, þrátt fyrir að ég kannist við nokkra kauða sem segjast ekki þola þessar myndir. Sonur minn spurði mig í dag hvort að ég ætlaði að sjá Spider-Man 3. Svarið var: Ja-há!

Óskarsverðlaunatilnefningar:

Bestu tæknibrellur: John Dykstra, Scott Stokdyk, Anthony LaMolinara, John Frazier

Besta hljóðrás: Kevin O'Connell, Greg P. Russell, Ed Novick

Athugasemdir

[Alvy Singer, 4.5.2007 kl. 00:58]

Spider-Man var mjög góð mynd en 2 var betri og ég held að 3 verði enn betri.

[Oddur Ingi (IP-tala skráð) 4.5.2007 kl. 07:30]

Sammála þér um þessa mynd, frábær. Það er samt eitt alveg hrikalega bandarískt atriði í myndinni. Í lokinn á myndinni er hann að svefla sér í gegnum allar byggingarnar og svo kemur hann upp á þá hæðstu, þá er hann á bandaríska fánanum og þá eykst tónlistinn mikið. Fannst það frekar lélegt. Held meira að segja að þetta sé neðsta myndin í blogginum sem þetta gerist, bara fáninn sést ekki, kemur 2 sek. síðar.

En ég hlakka svakalega til að sjá nr. 3.