"Klám er kynferðislegt ofbeldi!"

Tvær tilvitnanir í grein Sóleyjar Tómasdóttur sem skrifuð var eftir þátttöku hennar í Silfri Egils (4.3.2007). 

"Ræddum um klám. Það var hrikalega erfitt, sérstaklega þar sem hin órjúfanlegu tengsl milli ofbeldis, kláms og vændis virðast vera ofar skilningi fólks." Sóley Tómasdóttir

"Verst af öllu finnst mér þegar andmælendur mínir ætlast til þess að ég skilgreini hvað klám sé. Að ég eigi að bera ábyrgð á lagasetningum stjórnvalda og segja til um hvað sé refsivert og hvað ekki. Ég tek ekki þátt í slíku. Raunar held ég að 210. grein Almennra hegningarlaga eigi fáa sína líka, þar er tekið fram að framleiðsla, innflutningur og dreifing kláms sé refsiverð, en hvergi skilgreint hvað klám sé í raun og veru." Sóley Tómasdóttir

Ekki langar mig til að upphrópa að þetta séu öfgar og fasismi, en vissulega tel ég að þessar skoðanir séu svolítið afvegaleiddar og þurfi smá aðstoð skynsamlegrar rökhugsunar. 

Mig grunar að viðmælendur Sóleyjar (andmælendur í hennar huga) hafi  einfaldlega viljað heyra hvernig hún skilji hugtakið 'klám', ekki hvernig ætti að eða skuli skilgreina hugtakið samkvæmt lögum. Þarna er mikill munur á. Mér heyrist á umræðunni að fólk sé einmitt að skilja þetta hugtak á mjög ólíkan hátt, og þegar mikið er rætt um fyrirbæri sem enginn veit hvað er en allir hafa skoðun á, er hætta á að misskilningur aukist frekar en hitt. Ég hafði sjálfur á tilfinningunni að Sóley væri að meina eitthvað allt annað en ég sjálfur álít vera klám.

Sóley sagði í Silfri Egils að allt klám sé kynferðislegt ofbeldi, sem mér þykir mjög vafasöm fullyrðing. Það þarf ekki nema eitt dæmi um framleiðslu á klámi þar sem allir sem þátt taka gera það af fúsum og frjálsum vilja til að hnekkja þessari fullyrðingu, og þessar manneskjur eru til. Það rétta er að sumt klám felur í sér kynferðislegt ofbeldi, eða í þeim tilfellum þegar manneskjur eru nauðugar látnar taka þátt í þessum athöfnum. Hvort að 32%, 47%, 85% séu réttu hlutföllin um hversu mikið af klámi feli í sér kynferðislegt ofbeldi, er ómögulegt að segja, og mætti sjálfsagt rannsaka. En að þetta sé satt um 100% tilfella er einfaldlega útilokað.  Þannig að ekki er hægt að segja að klám sé það sama og kynferðislegt ofbeldi, sama hversu sterk sannfæring viðkomandi fyrir því getur verið. Ljóst er samt að allt kynferðislegt ofbeldi er glæpur, hvort sem það er unnið gegn konum eða körlum, og ber að taka hart á slíku.

Það er eitt sem mér finnst sorglegt við þessa umræðu alla, og það er hvernig hugtakið feminismi hefur verið dreginn inn í hana, og það hljómar eins og að þeir sem eru feministar séu sjálfkrafa allir á móti klámi, þó að svo sé ekki. Það rétta er að það er einungis tiltekinn hópur innan feminismahreyfingarinnar sem gengur svona langt, og aðrir feministar sem álykta að þar sem ákveðinn hópur karla og kvenna framleiðir klám og hefur viðskipti af því af fúsum og frjálsum vilja, þá er ekki verið að gera lítið úr sjálfsvirðingu viðkomandi einstaklinga, eða allra kvenna eða allra karla. Semsagt: ekki allir feministar (sem geta bæði verið karlar og konur) trúa því að allt klám sé kynferðislegt ofbeldi.

Það sem mig grunar að Sóley hafi verið að hugsa, en ekki komið orðum almennilega að, enda var henni mikið niðri fyrir (NOTA BENE: þetta er aðeins túlkun mín og vel getur verið að hún sé ósammála henni), er að klám geti haft þannig áhrif á þjóðfélagið sem heild að kynferðislegt ofbeldi útbreiðist með meiri hraða ef enginn stingur niður fæti og segir: "hingað og ekki lengra". Þetta gæti verið spurning um að setja ákveðin takmörk fyrir því sem við getum sætt okkur við; en þó að ég haldi að sú umræða gæti verið mjög gagnleg, er hún alls ekki viðeigandi í sambandi við þessa klámráðstefnu sem olli fjaðrafokinu mikla. 

Það er vissulega í lagi að láta í sér heyra ef manni finnst vegið að eigin siðferðiskennd, en að alhæfa um að allir hafi sams konar siðferðiskennd til að bera eða byggi siðferði sitt á sama grunni er af og frá; og hvað þá að setja reglur sem byggja á slíkum pitti. Slíkt regluhús myndi fljótt sökkva.

Hafrún Kristjánsdóttir skrifar áhugaverða gagnrýni um skrif Sóleyjar og þátttöku hennar í Silfri Egils í grein sinni, Enn af feministum (4.3.2007) .

Til að öðlast yfirgripsmeiri þekkingu á hugtakinu 'klám' getur verið gagnlegt að skoða hugtakið í alfræðiorðabók netheimsins, Wikipedia, en þar eru til að mynda áhugaverð fyrir þessa umræðu greinin Anti-pornography movement. Vil ég vitna aðeins í hluta þeirrar greinar sem fjallar um gagnrýni feminista á andstöðu gegn klámi. Afsakið að hún fylgi hér óþýdd:

"Other feminists are against censorship; some describe themselves as sex-positive feminists and criticize anti-pornography activism. They take a wide range of views towards existing pornography: some view the growth of pornography as a crucial part of the sexual revolution and they say has contributed to women's liberation; others view the existing pornography industry as misogynist and rife with exploitation, but hold that pornography could be and sometimes is feminist, and propose to reform or radically alter the pornography industry rather than opposing it wholesale. They typically oppose the theory of anti-pornography feminism -- which they accuse of selective handling of evidence, and sometimes of being prudish or as intolerant of sexual difference -- and also the political practice of anti-pornography feminism -- which is characterized as censorship and accuse of complicity with conservative defenses of the oppressive sexual status quo. Notable advocates of the position include sociologist Laura Kipnis, columnist and editor Susie Bright, essayist and therapist Patrick Califia and porn actress and writer Nina Hartley."

Titill greinarinnar: "Klám er kynferðislegt ofbeldi!" er bein tilvitnun í fullyrðingu Sóleyjar Tómasdóttur úr Silfri Egils 4.3.2007.

1. Óskarsverðlaunin: Wings (1927) ****

Fyrir nokkrum vikum tók ég mig til og byrjaði að horfa á kvikmyndir sem höfðu unnið til Óskarsverðlauna sem besta kvikmynd viðkomandi árs. Mér hefur ekki tekist að finna þær allar, en þær sem ég hef haft upp á og náð að horfa á mun ég skrifa um hér á blogginu. Ég reyni að horfa á eina í hverri viku, innan um aðrar myndir og sjónvarpsþætti sem maður kíkir á. Ég stefni á að sunnudagskvöldin verði Óskarsverðlaunakvöld hjá mér.

Þó að besta myndin vinni ekki alltaf sem besta myndin á þessu stærsta uppgjöri kvikmyndaiðnaðarins á hverju ári, þá eru sigurvegararnir yfirleitt gott dæmi um tíðaranda og þróun kvikmyndatækninnar. Það væri gaman að komast yfir allar myndir sem hafa verið tilnefndar til Óskarsverðlauna frá upphafi, en slíkt verk getur tekið ansi mörg ár og einnig efast ég um að allar þessar myndir hafi verið varðveittar. En fyrsta skrefið er að kíkja á stóru sigurvegarana, sem er nú ærið verkefni, enda hafa 79 Óskarsverðlaunahátíðir verið haldnar þegar þetta er skrifað. 

Fyrsta kvikmyndin sem vann til Óskarsverðlauna var Wings, gerð árið 1927, stríðsmynd sem gerist í fyrri heimstyrjöldinni og er áhrifaríkari en flestar síðari tíma stríðsmyndir. Til að mynda fölnar Pearl Harbour (2001) í samanburði, en söguþráður beggja er keimlíkur. 

Wings er einfaldlega stórfengleg mynd. Fyrirfram hélt ég að mér myndi leiðast áhorfið, þar sem að hún er ekki bara í svart-hvítu, heldur hljóðlaus með öllu, fyrir utan stutt tónverk í kynningunni.

Það sem kom mér helst á óvart er vel skrifuð sagan, myndræn og framúrskarandi framsetning, frábær kvikmyndataka, óaðfinnanlegur leikur og hjartað á réttum stað.

Wings fjallar um tvo unga menn, þá Jack Powell (Charles 'Buddy' Rogers) og David Armstrong (Richard Arlen). David á auðuga foreldra, er rólegur og hugulsamur. En Jack aftur á móti vill lifa hratt, hann er ungur eldhugi sem áttar sig engan veginn á því sem hann hefur og sækist alltaf eftir einhverju sem er handan við hornið; og til að kóróna allt saman er hann ástfanginn af Mary Preston (Clara Bow) sem er ástfangin af David, og David elskar hana.

Jack og David sinna kallinu þegar heimstyrjöldin skellur á og fara báðir í flugherinn. Í búðunum hitta þeir meðal annars Cadet White (Gary Cooper) sem gefur þeim góð ráð og kemur þeim hæfilega á jörðina áður en bardagarnir hefjast. Þeir Jack og Davið þola illa hvorn annan til að byrja með en verða fljótt mestu mátar, og vinátta þeirra dýpkar með ævintýrunum sem þeir lenda í; þar til að samband þeirra leiðir af sér einn magnaðasta endi kvikmyndasögunnar.

Ég get ekki annað en mælt sterklega með Wings fyrir alla þá sem gaman hafa af góðum kvikmyndum, og þá er ég ekki bara að tala um kvikmyndaunnendur. Wings er fyrir alla þá sem nenna að horfa á hljóðlausa og svarthvíta kvikmynd, og eru tilbúnir að skemmta sér eftirminnilega. Þrátt fyrir hljóð- og litaleysi hefur hún staðist tímans tönn og er klassík eins og klassískar myndir gerast bestar, það er að segja: henni hefur tekist að viðhalda skemmtanagildi sínu í öll þessi ár.

Smelltu hér til að lesa gagnrýni um fleiri kvikmyndir.